Yanı başımızdaki gizem
Güneş sistemi ve galaksinin tasviri, Türk boyları, ayetler, kül olarak tasvir edilen bir evren… Sembollerle bezeli rivayetler. Hepimizin bildiği ama yeterince tanımadığı tarihi mirasımız, söz ettiğimiz…
Samanyolu milyarlarca yıldızı ve gezegeni içinde barındıran uçsuz bucaksız bir sistem. Bulutsuz bir akşamüstünde, ayın şavkı mehtaba vururken altında dilek tuttuğumuz, heyecanla yıldız kaymasını beklediğimiz siyah perde.
Bilim adamları bugün halen güneş ve galaksi sistemi ile ilgili keşif araştırmalarını sürdürüyor. Ancak bundan tam 612 yıl önce bir sanatkâr, galaksi ve güneş sistemini birebir ölçülerinde, eşsiz bir sanatla(*) işledi.
6666 parçadan oluşan sır
Yıl 1633. Galileo, galaksi sisteminin var olduğunu ve dünyanın döndüğünü iddia ettiği için engizisyon mahkemesinde yargılanıyor.
Yıl 1399. Ulu Cami minberinin doğu yakasında güneş sistemi, batı yakasında galaksi sistemi tasvir ediliyor. Osmanlı’nın, Avrupa’dan 234 yıl önce güneş ve galaksi sistemini en ince ayrıntısına kadar Ulu Cami minberine tasvir etmiş olması, eşi benzeri olmayan bir şaheserin, Ulu Cami’nin gizemini gözler önüne seriyor.
Ulu Cami, aslında sadece bir ibadet ya da ziyaret yeri değil. Her metrekaresinde ayrı bir sırrı barındıran büyülü bir mekân. Samanyolu ve Kündekari sanatını(*) ortak paydada birleştiren minberi ise, başlı başına gizem dolu bir sanat harikası. Dokuz gezegenin güneş etrafındaki konumu bire bir ölçülerle minberin üzerine işlenmiş. Aynı zamanda minberdeki çukur kanal çizgileri gezegenlerin yörüngesini temsil ediyor. Galaksi ve güneş sisteminin yer aldığı minberde, evren kül olarak tasvir ediliyor.
Minberin giriş kapısı üzerinde,“Murat Han oğlu Yıldırım Beyazıt Han’ın emriyle Hicri 804 yılında yaptırılmıştır” ibaresi yer alıyor. Minberin alt kısmında yer alan dolap kapağına benzer şekillerin de Türk boylarını temsil ettiği biliniyor. Minberi yapan usta ile ilgili kesin bir bilgi yok. Fakat minberin sağ çıkış tırabzanında, sülüs tarzda yazılmış Devaklı Abdülaziz oğlu Mehmet işlemesi yer alıyor. Kâinatı temsil ettiği söylenen minberin bir diğer sırrı ise 6666 adet abanoz ağacının birbirine geçmesiyle oluşması… Bu rakam aynı zamanda Kuran-ı Kerim’deki toplam ayet sayısına eşit.
(*) Sabrın diğer adı Kündekari…
Ahşabı akıl almaz bir sabırla işleyen Osmanlı ahşap sanatı. Kündekari. Kenarları negatif ve pozitif değerlerde oyulmuş, çokgen ve yıldız biçiminde ayrı ayrı kesilmiş, rumi ve palmet kabartmalarıyla bezenmiş parçalar ile ahşap kirişlerin birbirine geçmesi ile meydana gelen ve büyük bir ustalık isteyen kündekarinin, kompozisyonu geometrik bir şemaya dayanır. Gökyüzündeki yıldızları ve sonsuzluğu ifade eden, sekizgen, ongen, yıldız ve baklava gibi birçok geometrik desenle birlikte uygulanır. Y
Yazı ve fotoğraflar: Engin Çakır
