“Bir sevdadır modelcilik”
Yazı: Özgür Taşkıran
5 ya da 6 yaşlarındaydım. Bir anda ortaya çıkan ve gökyüzünü yırtarcasına geçen şey beni korkuttuğu kadar heyecanlandırmıştı da… Her şey o kadar hızlı gelişmişti ki ne olduğunu doğru dürüst anlayamamıştım bile. Anneme ne olduğunu sorduğumda “uçak” demişti…
Balıkesir’in Gönen ilçesinde doğup büyüdüm. İl sınırları içerisinde iki ana jet üssü olması sebebi ile her gün üzerimizden F-104’ler geçerdi. Seslerini duyduğum andan itibaren gözlerimi gökyüzünün engin maviliklerine diker, geçen uçakları arardım. Evde isem merdivenleri bir nefeste çıkar, soluğu evimizin terasında alır, büyük bir heyecanla kısa da sürse geçişlerini izlerdim. O yıllarda oynayabileceğiniz bir oyuncak bulmak çok da kolay değildi. Bir yakınımızın Almanya’dan getirdiği oyuncak arabaya gözüm gibi baktığımı, bir yerine bir şey olacak diye ödümün patladığını, eve gelen misafirlerin çocuklarının eline geçmesin diye olmayacak yerlere sakladığımı daha dün gibi hatırlarım.
Ortaokula başladığım yıl bir gün büyükbabam ile Bandırma’ya gitmiştik. Bir kırtasiye dükkanının önünden geçerken hayalini kurduğum şeyi gördüm; bir uçak maketi. Elinden öyle bir çekmiştim ki büyükbabamın, şaşırmıştı. Ne oldu oğlum diye sorduğunda vitrindeki maket kutusunu gösterdim. Hemen dükkana girip aldık maketi. Eve gelir gelmez kutuyu açıp maketi yapmaya koyuldum. Birkaç saat içerisinde maketin yapımını bitirmiş elimde oynuyordum. Aldığım zevki anlatacak kelime bulamıyorum. İnanılmaz bir haz duymuş, maketi yaptığım süre neredeyse dünya ile bağım kesilmişti. O gün duyduğum hazzı her yaptığım makette hala yaşıyorum.
Modelciliği aslında iki ana kategoride ve bu kategorilere bağlı alt başlıklarda incelemek gerekir. Modelciliği şemsiye kavram olarak ele alırsak ana kategorileri Statik ve Dinamik modelciliktir.
Modelciliğin başlangıcı statik modelciliktir. İnsanoğlunun kullandığı araçların küçük bir kopyasını yapma sevdasıdır. İlk modelcilik eserlerine baktığımızda insanoğlunun gemi modelleri ile uğraştığını görürüz. Çünkü tekerleğin icad olunmadığı, kara üzerinde insanların bir yerden başka bir yere kervanlar ile gittiği dönemlerde taşıma aracı olarak deniz ya da nehirlerde kullandığı tekne ya da benzeri araçları vardı. İnsanoğlu önce bu taşıtların modellerini yapmayı seçti. Daha sonraları tekerleğin icadı ile ortaya çıkan basit araçların modelleri bu akımın gelişmesini ve çeşitlenmesini beraberinde getirdi. Fakat modelciliğin asıl atılımı ya da daha geniş kitlelere ulaşması, sanayi devrimi ve plastiğin icadı ile gerçekleşti. Çünkü insanoğlu daha önce yapmayı düşündüğü modeli bir plan çerçecevesinde sıfırdan inşa etmek durumundaydı. Bu modelcilik türü, oldukça yetenekli olmayı gerektiren farklı malzemeleri kullanma ve işleme becerisi isteyen, belki de en önemlisi, inanılmaz sabır gerektiren bir işti. Fakat sanayi devrimi ile endüstriyel anlamda inanılmaz gelişim gösteren insanoğlu, plastiğin hayatımıza girmesi ve kalıp teknolojilerindeki baş döndürücü gelişmeler sonucunda, yapmayı planladığı araçların kalıba basılmış ve bu şekilde kutulanarak satışa sunulmuş yapımı göreceli olarak daha basit kitlere kavuştu. Bu olay çeşitlilik bakımından da bir devrim niteliği taşıyordu. Artık sadece deniz taşıtları değil uçaklar, tanklar, otomobiller, motosikletler, trenler, sci-fi (Bilim kurgu) modellerin hazır kitlerini alıp inşa etmek oldukça kolaylaşmıştı.
Modelcilik göreceli olarak basit hale geldiğinde kitlelere ulaşması zor olmadı tabi. Günümüzde, dünyada oldukça yaygın olarak icra edilen, kulüpleri bulunan ve periyodik olarak yarışmaları yapılan bir hobi dalı haline geldi. Ülkemizin de bu hobi etkinliklerinden etkilenmediğini söylemek yanlış olur. Ama dünya geneline baktığımızda çok küçük bir topluluk olduğumuzu söylemek yanlış olmaz. Umarım önümüzdeki yıllarda daha geniş kitlelerin ilgilendiği bir hobi dalı haline gelir. Statik modellerin alt kategorilerinden de kısaca bahsetmek gerekirse,
Uçak Modelciliği: İnsanoğlunun en yoğun ilgilendiği modelcilik türü olarak varsayılabilir, kendi arasında 5 ana kategoriye ayırabiliriz. 1- 1.Dünya savaşı dönemi, 2- 2.Dünya savaşı dönemi, 3- Modern Jet Çağı, 4- Yolcu Uçakları, 5- Helikopterler
Askeri Kara Araçları Modelciliği: Yoğun ilgi gösterilen modelcilik türlerindendir. Tank, Top, Kamyon gibi çeşitli askeri kara araçlarını kapsar.
Otomobil Modelciliği: Uçak modelleri gibi dönemsel olarak çok fazla ayrılmamakla birlikte yarış ve yol otomobilleri olarak ikiye ayırmak mümkündür.
Motosiklet Modelciliği: Otomobil modelleri gibi yarış ve yol motosikletleri olarak 2 farklı kategoriye ayrılır.
Tren Modelciliği: Ayrı bir hayran kitlesi bulunan, özellikle demiryollarının gelişmiş olduğu ülkelerde daha yoğun ilgilenilen statik modelcilik koludur. Dönemsel olarak sınıflandırıldığı gibi, Buharlı, Dizel ve Elektrikli olarak da sınıflandırılabilir.
Gemi Modelciliği: Hem ahşap hem de plastik kitlerinin bulunabildiği oldukça yaygın bir modelcilik türüdür. Ahşap kitlerin yapımı ayrı bir bilgi ve beceri gerektirir. Türlerine göre sınıflandırılabilir. Yelkenliler, Yolcu gemileri, Yük gemileri, Savaş gemileri vs.
Figür Modelciliğini, özel bir kitlesi bulunan modelcilik türü olarak varsayabiliriz. Plastik, resim ve metal olarak yapılmış olanları vardır.
Sci-Fi (Bilim Kurgu) Modelciliği: Günümüzde var olan uzay araçları da bu kategoride değerlendirilebilir belki ama asıl faaliyet alanı film, çizgi film ya da çizgi romanlarda bulunan karakterlerin modellenmesidir. Özellikle Uzakdoğu’da Gundam ismi verilen ve robotların savaş hikayelerini anlatan çizgi film ve romanların çok ilgi görüyor olması sebebi ile oldukça yaygın olarak ilgilenilen bir modelcilik dalıdır. Batı ülkelerinde de yaygınlaşmakla birlikte Star Wars gibi kült filmlerin karakterleri ya da bu tür filmler de kullanılmış uzay araçlarının modellenmesi oldukça yaygındır.
Diaroma Modelciliği: Bu modelcilik türü ise modellemiş olduğunuz aracı yada nesneyi kendi doğal ortamında göstermektir. Örnek vermek gerekirse 2. Dünya savaşında çekilmiş bir fotoğrafı referans alarak fotoğrafta yer alan bina, araç ve insanların aslına uygun olarak modellenebilir. farklı yapım teknikleri içerdiği ve yüksek bilgi ve beceri gerektirdiği için oldukça zor bir modelcilik türüdür.
Dinamik modelcilik: Dinamik modelcilik, sanayi devriminin bir sonucu olan makineleşme ile hayatımıza girmiş, ama elektronik buluşların hız kazanması ile inanılmaz bir ivme kazanmış modelcilik türüdür. Dünyada çok yaygın bir hobi dalıdır. Ülkemizde ise 5 yıl öncesine kadar sınırlı bir kitlenin ilgi ve faaliyet alanı iken, son 5 yılda model fiyatlarının ulaşılabilir hale gelmesi ile daha yoğun ilgilenilen bir hobi dalı haline gelmeye başlamıştır. Özellikle erkeklerin mekanik objelere olan ilgisi sebebi ile özellikle de otomobil tutkusundan dolayı bu hobi dalına olan talep artmaktadır. Daha önceleri nitro (Metil Alkol + Nitro Metan + Yağ’dan oluşan özel yakıt) ile çalışan motorlara sahip modeller tercih sebebi iken, son yıllarda 95 oktan benzin ile çalışan modeller de hayatımıza girmiştir. Ama asıl atılımı özellikle son 5 yılda oldukça gelişen pil teknolojileri sebebi ile elektrikli modeller yapmıştır. Daha önceleri oldukça düşük performans sergileyen ve oynama süreleri oldukça kısa olan bu modeller son yıllardaki gelişmelerden nasibini almış, hem performans olarak hem de oynama süresi bakımından yakıtla çalışan modellerin yerini almaya başlamıştır. Yakıtlı modellere göre daha kolay işletilebilir olmaları modelcilikten çok işin eğlence kısmını düşünenler için ayrı bir tercih sebebi olsa da, ciddi performansa sahip pek çok model günümüzde dünya pazarında yerini almıştır. Yakıtlı ve elektrikli modeller olarak ana başlığı altında 4 kategori’ye ayrılırlar. Bunlar sırası ile; Kara Araçları, Hava Araçları, Deniz Araçları ve Tren Modelciliği’dir.
Kara Araçları:
On Road, Off Road taşıtlar en yoğun ilgiyi gören modellerdir. Özellikle Off Road araçlar nerede ise tüm zemin koşullarında kullanılabilmesinden ötürü oldukça tercih edilen modeller haline gelmişlerdir. Yine kara araçları başlığı altında ülkemizde yeni yeni gelişim gösteren iş makineleri (Ekskavatör, Greyder, Beko Loader, Traktör, Kamyon, Tır vs.) ve uzaktan kumandalı tankları da saymak gerekir. Kullanması oldukça keyifli ve göreceli olarak kolay modellerdir.
Hava Araçları:
Dinamik modelciliğin zirvesidir. Yetenekli ve sabırlı olmak bir yana yaşanan kırımları finanse edebilecek finans gücünün de etken olduğu bir modelciliktir. Kısacası oldukça fazla özveri göstermeniz gerekir. Uçan modeller oldukları için kalitesiz malzeme kullanımını affetmez. Satın alabileceğiniz en iyi malzemeleri kullanmak hem aldığınız keyfi hem de malzemeden kaynaklı kırım riskini minimize edecektir. Özellikle son yıllarda teknoloji marketlerde satışa sunulan oyuncak klasmanındaki helikopter modelleri bu hobi dalına olan ilgiyi arttırmıştır. Helikopter modelciliği kullanım olarak uçak modelciliğinin de üzerinde bir yetenek gerektirir. Hem ana pal hem de kuyruk pervanesinin aldığı açıların mix kontrolü dolayısı ile öğrenme aşaması uçaklara göre daha zor ve öğrenme aşamasında kaza ve kırımın daha fazla yaşandığı bir hobi dalıdır.
Uçan modellerin öğrenme aşamasında en doğru yöntem öncelikle bu hobi dalını icra eden birinden yardım talep etmek ve günümüz bilgisayar teknolojisi için basit hale gelen bir simülatör programı alarak bu program vasıtası ile bilgisayarda çalışarak el ve göz koordinasyonunun gelişmesini sağlamaktır. Simülatör de geçirilen zaman ne kadar fazla olursa olsun gerçek hayatta tedbiri elden bırakmamak ve disiplin şarttır. Oldukça yüksek teknolojiye sahip bu makineleri asla bir oyuncak olarak görmemek ve asgari güvenlik koşulları sağlanmadıkça uçurmamak, uygun şartlar sağlanmadığında, bu araçların ciddi yaralanmalara ve hatta ölüme sebebiyet verebileceğini hiçbir zaman akıldan çıkartmamak gerekir. Gerekli şartlar sağlandığında inanılmaz keyifli ve adrenalin seviyesi yüksek bir hobidir.
Deniz Araçları: Diğer hobi dalları gibi dünyada yaygın ama ülkemizde yeni yeni başlayan bir modelcilik dalıdır. Nitro yakıt, Benzin ve Pil ile çalışan modellerin yanı sıra ölçekli yapılmış ve aslına sadık olarak buharla çalışabilen türleri bulunmaktadır.
Tren Modelciliği: Ülkemizde çok küçük bir kitlenin uğraş verdiği modelcilik dallarından biridir. Dünya ölçeğinde yine çok fazla hayranı bulunan bir modelcilik dalı olmasına rağmen, ülkemizde malesef çok gelişmemiştir. Bu durumun demiryolu taşımacılığının geri planda kalmasından kaynaklandığını düşünmekteyim. Çünkü kişisel tecrübem insanların daha fazla iç içe olduğu makinelerin modelleri ile daha fazla ilgilendiğidir. Oldukça şirin özellikle de diaroma şeklinde bir yapı üzerine kurulduğunda insana verdiği görsel zevkin de üst düzey olduğu bir modelcilik dalıdır.
Uzun lafın kısası modelcilik bir sevdadır. Kaç yaşında olursanız olun size hayaller kurduran, içinizdeki çocuğun dışarıdan da görülmesini sağlayan bir hobi dalıdır. Sosyal çevrenizi, el becerilerinizi inanılmaz geliştiren insanı sürekli 3 boyutlu düşünmeye sevk eden ama en önemlisi bu hayat karmaşında bir nefes almanızı, kısa sürede olsa zihininizi boşaltmanızı sağlayan güzel bir uğraştır.
Umarım bundan sonraki sayılarda her bir kategoriyi daha kapsamlı bir şekilde sizlerle paylaşabilir, modelcilik hakkında merak ettiklerinize ışık tutabilirim...
