Gemlik Körfezi’ne kuşbakışı: Umurbey
Anıt mezarı, doğası ve panoramik manzarası ile davetkâr bir kadın gibi körfezi izliyor Umurbey. Gerisi ona eşlik etmek…
Bursa “yakın yerler” diye tarif edilebilecek gezi rotaları sebebiyle oldukça şanslı bir şehir. Dört bir yanında hafta sonu gezileri için uygun yerler bulunuyor. Atatürk döneminin son başbakanı, Türkiye’nin 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın doğum yeri olan Umurbey de bu rotalardan bir tanesi. Hem tarihi, hem doğal güzelliği, hem de Gemlik Körfezi’ne bakan eşsiz manzarası ile Umurbey, Osmanlıların 9 yıl süren Gemlik kuşatması sırasında Gemlik’in etrafındaki stratejik yerlerde oluşturdukları ve asker ailelerini yerleştirdikleri 5 küçük çadır köyünün 100 yıl kadar sonra birleştirilmesi ile meydana gelmiş… Adını da bu köyleri birleştiren Umur Bey’den almış…
Gemlik ilçesine bağlı olan Umurbey, Marmara Bölgesi’nin güneyinde, denizden 250 m yükseklikteki Kurban Dağları eteğine kurulu bir yerleşim alanı. İlk göze çarpan da elbette bölgenin hemen hemen her yerinden görülebilen Anıt Mezar… Celal Bayar anısına yapılmış olan Anıt-Heykel Umurbey ile özdeşleşmiş durumda. Celal Bayar Anıt Mezarı ve etrafındaki geniş park, Celal Bayar Vakıf Müzesi – Kütüphanesi ve Celal Bayar Anıt-Heykeli Umurbey meydanında yer alıyor. Meydanın yukarısında Celal Bayar’ın 1883 yılında doğduğu 19.yüzyıl müze-evi görülebilir.
Bursa’da, il merkezinden sonra Rüştiye Merkezi açılan (1875) ikinci yerleşim yeri olan Umurbey’deki rüştiyeye 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’ndan sonra Bulgaristan’dan Bursa’ya göç eden Abdullah Fehim Bey müdür olarak tayin olmuştu. A. Fehim Bey’in oğlu olan Celal Bayar 1883’te Umurbey’de doğmuş, 1986’da 103 yaşında iken “dünyanın en uzun ömürlü politikacısı ve devlet adamı” olarak vefat etmişti. Celal Bayar, 1967’de Umurbey’de bir vakıf kurarak bir müze ve bir kütüphane inşa ettirdi. Bursa ve Ege Bölgesi’nde kendisinin de öncülük ettiği Kuvay–ı Milliye Hareketi’nin ve Kurtuluş Savaşı’nın anlatılmasını istemişti. Celal Bayar haklı çıktı, kütüphane ve müze bugün çok şey anlatıyor. Küçük bir köyden beklemeyeceğiniz kadar değerli eseri bir arada bulabileceğiniz bu müze ve kütüphanenin bahçesi aynı zamanda vasiyeti üzerine Celal Bayar’ın anıt-mezarını da ağırlıyordu. Naaşı daha sonra devlet tarafından 1990 yılında yaptırılan Anıt-Mezar’a nakledildi.
Umurbey’de sizi en çok şaşırtacak yer belki de kütüphane ve müze olacaktır. Fotoğraflar, eşyalar ve tabloların sergilendiği müzede Celal Bayar’ın madalyaları, nişanları, plaketleri, kendisine hediye edilen armağanlar, silahlar ve giysiler görülebiliyor. 20.000’den fazla kitap, yazma ve doküman bulunan kütüphane ise, Türkiye’nin en zengin kütüphanelerinden biri olarak gösteriliyor. Kütüphane ve müze pazartesi öğleden sonra ve salı günleri dışında haftanın diğer günleri ziyarete açık tutuluyor.
Umur Bey’de sayıları 53 olarak tespit edilmiş olan ahşap evler, 4 adet anıt ağaç, Umurbey Camii, Aytepe Mesire Yeri, Beyler Mezarlığı’nda bulunan Osmanlı mezar taşları ve Kara Ali Paşa Mezarı görmeniz gerekenler listesinde yer alanlar… Umurbey’in en tepe yerinde Marmara Denizi ve İznik Gölü’nün görülebildiği bir konumda yer alan Kara Ali Paşa Mezarı Gemlik kuşatmasındaki deniz cephesi komutanı Aykut Alp’in oğludur ve denizi gören bir yerde gömülmeyi istemiş ve isteği gerçekleşmiştir.
Kurban Dağı’nın Umurbey’den görünen yüzünün arkasında yer alan maki türü bodur ağaçlarla kaplı bölümü ise yaban domuzu avına çıkan avcıların av sahası olarak ilgi görüyor. Çevrede zeytin ağaçlarının çokluğu dikkat çekerken yerleşim alanına gelenler çeşitli taş evleri görebilir. Umurbey meydanından yukarı doğru yürüyenler sokağın köşe başında Bayar’ın doğduğu ev ile karşılaşabilirler. 19.yy geleneksel Osmanlı evi çizgilerine sahip üç katlı ahşap müze evde, orijinal dekoru içinde, aynı dönemi yansıtan çeşitli kullanım eşyaları görülebiliyor.
Yaz aylarında deniz seviyesine kıyasla sürekli esintili, serin havası zihin açıyor, terletmiyor Umurbey’in. Bu havanın etkisiyle sakinleştirici özelliği hissediliyor. Hem denizi hem de dağları seyreden manzarası Gemlik üzerinden batıya açılıyor; gün batımında ise denize vuran göz alıcı yansımalarına şahit oluyorsunuz. Umurbey’de geçmişe gidip gelip, tertemiz havanın ferahlığı ile yaşadığınız anın tadına varıyorsunuz.
Tarihçe
Bursa’dan önce Mudanya ve Gemlik fethedilmesi gereken yerler arasında olduğu için Gemlik Kalesi 9 yıl süre ile kuşatılmıştı. Bu kuşatmaya Osman Gazi ile Orhan Gazi’nin Balaban Bey, Yazır Bey, Akçakoca, Örencik Bey, Kozalan Bey gibi seçkin komutanları görev almış, Kara Ali de bu kuşatmaya denizden destek vermişti. Uzun süren kuşatmalar nedeniyle çadır köyleri kurulmuş daha sonra 1333 yılında Gemlik fethinden sonra yerinde bırakılan çadırların yerine zamanla kerpiç evler inşa edilmiş. Kumandanların isimleri verilen beş köy Rumeli Fatihi Lala Şahin Paşa’nın torunu Musa Bey’in oğlu Umurbey tarafından birleştirilerek Umurbey adını almıştı.
Nasıl gidilir?
Bursa – Yalova karayoluna üç km uzaklıkta yer alan Umurbey’e asfalt yol ile her iki yönden giriş bulunuyor. Düz bir rampa çıkışıyla ulaşılıyor. Gemlik’e 4 km mesafedeki Umurbey’e yarım saat aralıklarla otobüs seferleri de yapılıyor. Gece aydınlatılan anıt mezarı ziyaret edecekler araçlarını çevre düzenlemesinin yapıldığı alandaki otoparka bırakabiliyorlar. Aytepe Mesire yerindeki geniş alan otopark olarak kullanılıyor. Umurbey; Bursa’ya 34, Yalova’ya 41 km, İstanbul’a 198 km uzaklıkta.
Ne yenir?
Tarıma dayalı bir ekonomik yapıya sahip olan Umurbey’de tıpkı Gemlik gibi zeytincilik göze çarpıyor. Karayolu üzerindeki dükkânlarda satışa sunulan zeytinler; ince kabuklu, %30 yağ oranlı, küçük çekirdekli ve %86 et oranları ile dünyanın en kaliteli sofralık zeytinleri arasında gösteriliyor. Gemlik’te üretilen yıllık 5000 ton zeytinin %20’sini karşılayan Umurbey’de yağ üretimi de yapılıyor. Umurbey mutfağının tanınmış yöresel yemekleri arasında ceviz ve peynir serpilip, üzerine kızdırılmış tereyağı dökülerek servis edilen “Düdük Hamur”, şerbetli bir tür hamur tatlısı olan “Cennet Künkü”, bir başka çeşit hamur tatlısı Zürbiye, Zeytinyağlı Enginar Dolması, Cevizli Lokum ve Höşmerim bulunuyor.
Nerede kalınır?
Umurbey’in Yalova, Gemlik ve Bursa’ya yakın olması konaklamada çeşitlilik imkânı veriyor. Yalova, Gemlik ve Bursa’daki otellerin birçoğu konaklamanın yanı sıra termal sulara sahip olması nedeniyle kaplıca hizmeti de sunuyor.
