Bakıra can katan güçlü eller
Strong hands that give life to copper
Bakıra can katan güçlü eller
Zamana karşı bir direniş bu. Eski önemini yitiren kalaycılık, Bursa Çatalfırın’daki usta ellerde hala yaşam buluyor. Bursa Fotoğraf Yarışması’nda finale kalan fotoğraf öykülerinden birisi olan bu fotoğraflar, Özgür Konur’a ait.
Strong hands that give life to copper
This is a resistance against time. Tinning that has lost its importance in the past still finds life in the hands of the experts at Bursa Çatalfırın. These are photos by Özgür Konar which make up one of the finalist photo stories during the Bursa Photography Competition.
El becerilerini zamana meydan okurcasına sanat eserine dönüştüren geleneksel el sanatlarının son temsilcilerine ev sahipliği yapıyor Çatalfırın. Kalaycılığın geçmişi bir hayli eskiye dayanıyor. Bakırdan yapılan mutfak eşyalarının günlük yaşamda kullanıldığı dönemlerde en parlak çağını yaşayan kalaycılık, bakırın önemini yitirmesi ile birlikte güç kaybediyor. Kalaycılık, bakır eşyaların hem sağlıklı olması hem de kullanım ömürlerinin uzaması için kullanılan bir kaplama tekniği olarak bakır tencere, tava, sini ve sürahi gibi eşyaların mutfaklarda kullanıldığı uzun dönemler boyunca vazgeçilmez meslek dallarından birisi olarak varlığını sürdürmüş. Bakır eşyaların her ay düzenli olarak kalaylanması gerektiği için süreklilik arz eden bir meslek olan kalaycılık; düğün, bayram, şenlik gibi özel günlerde daha bir önem kazanmış. Bu özel günlerde bir gelenek haline gelen kalaylama için ustaların dükkânları önünde oluşan sıralar günümüzde bakır eşyaların sadece süs amacıyla kullanılması ile birlikte yerini bir sessizliğe bırakmış olsa da bu sanat, inatçı birkaç ustanın ellerinde yaşam bulmaya devam ediyor.
Çatalfırın is home to the last representatives of the traditional handcrafts that transform hand skills into works of art as if challenging the passage of time. The history of tinning goes way back. Tinning that lived its grandest age during the period when kitchenware made of copper were used in daily life but started to fade away as copper lost its importance. Tinning as a method of coating copperware to make them healthy and last longer has continued to exist as one of the indispensable professions for long periods of time when copper pots, pans, round metal trays and jugs were used in the kitchens. Tinning as a profession with continuity since copper objects need to be tinned every month regularly gained further importance during special times such as wedding, religious holidays, festivals. The queues that formed in front of tinsmith shops on these special occasions have been replaced by silence but this craft still lives on in the hands of a few stubborn masters.
Uzun bir dönem boyunca günlük yaşam içerisinde önemli bir rol üstlenen kalaycılık da diğer el sanatları gibi pek çok inceliğe hâkim olmayı gerektiriyor. Tavlanma, temizlenme ve kalaylama olmak üzere üç aşamadan oluşuyor. İlk aşama olan tavlama işlemi daha önce kalaylanmış olan kapların ateş üzerinde körük yardımıyla yakılarak, tortusunun ve kullanımdan kaynaklanan atıkların temizlenmesini içeriyor. Bu işlemi tavlanan metallerin, tuz ruhu ve ince kum yardımı ile silinmesi olan temizleme aşaması izliyor. Bu aşamanın ardından bükülmüş veya düzgün olmayan yerler, çekiç ile düzeltilerek kalaylama aşamasına geçiliyor. Kalaylama aşamasında ise körük yardımı ile tekrar ısıtılan kabın üzerine nişadır ve pamuk kullanılarak, kalayın düzenli olarak dağıtılması sağlanıyor.
Tinning that played an important role in daily life for long periods of time requires master over many delicacies as is the case in many other handcrafts. It is comprised of three stages as annealing, cleaning and tinning. During the first stage of annealing, previously tinned cups are cleaned from the wastes and residue due to usage over a fire started with the aid of a bellows. This is followed by cleaning the annealed metals using hydrochloric acid and fine sand. After this step, bent or uneven spots are fixed with a hammer and tinning starts. During the tinning stage, tin is evenly spread out using cotton and Sal ammoniac heated on a cup via bellows.
