Dergi Bursa Ekim 2017 - Sayı 45

21 Bu topraklarda eğitime her zaman öncelik verildi. Bursa, 1326’da “devletin ilk başkenti” unvanını aldığı zamanlardan bu yana her köşesinde inşa edilen medreselerle, mekteplerle, kolejlerle hep bir ilim yuvası oldu. Bu kent; Osmanlı’nın ilkokulları olan “sıbyan” mekteplerinden bugünkü özel okullara uzanan yüzlerce yıl boyunca hep geleceğe hizmet etti. Ünü kentin sınırlarını aşan nice isimler yetiştirdi. Bu binaların bir kısmı zamana yenilip yok olup gitse de bir kısmı bugün hala ayakta. Hatta bazıları yüzyılların yorgunluğunu geride bırakıp yenilendi, gençleşti ve geçirdikleri restorasyonlarla eskisinden daha yeni, daha etkin bir hale geldi. Günümüzdeki okulların temelleri aslında Osmanlı’nın kuruluş döneminden itibaren açılmaya başlayan medreselerle atıldı. Bursa’da, o yılarda içlerinde bugün çocuk kütüphanesi olarak hizmet veren Lala Şahin Paşa’nın da içinde bulunduğu 30’dan fazla medrese vardı. Osmanlı zamanında eğitim-öğretim kurumlarının temelini oluşturan bu medreseler her alanda toplum ihtiyaçlarına hizmet etmek amacıyla kurulmuştu. İlk kez İznik’te, Orhan Gazi tarafından açılan medreseyi, devlet adamlarının, hayırsever zenginlerin destekleriyle açılan diğer medreseler takip etti. Gözde vilayet Bursa 19. yüzyıl ortalarında başlayan modernleşme döneminde birçok okul açıldı. Kız Amerikan Koleji (1877), Ziraat Mektebi (1891), Askeri İdadiye(1890), Medrese-i Muallimin(1904) bunlardan bazılarıydı. Bu dönemde Bursa’da bir ilk daha yaşandı ve 1881’de, ilk kez bir ile “Vilayet Maarif Müdürü(Milli Eğitim Müdürü)” tayin edildi. Bursa’nın gördüğü bu değer biraz da coğrafi konum olarak İstanbul’a yakınlığından ve Bursa’da yaşayan halkın hem ekonomik hem de kültürel açıdan diğer “vilayet”lerden daha iyi durumda olmasından kaynaklanıyordu. Bursa’da, Cumhuriyet’in ilanından kısa bir süre sonra, eğitim-öğretim alanında köklü değişiklikler yapılmasını sağlayan 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu görmüş yüzlerce yıllık okullar var. Işıklar Askeri Lisesi, Erkek Lisesi, Kız Lisesi, Tophane Endüstri Meslek Lisesi, Çelebi Mehmet Lisesi bunlardan bazıları. Bursa’nın eski “Işıklar”ı Geçtiğimiz yıl bir kanunla kapatılan askeri liseler arasında olan Işıklar Askeri Lisesi, 1845’te Sultan Abdülmecid tarafından Mektebi-i Fünun-u İdadi adıyla, Heykel’de kuruldu. Daha sonra, adı eskiden Aşıklar Tepesi olan ve zamanla Işıklar’a dönüşen semte taşındı ve bu ismi aldı. Kapatıldığı 2016 yılına dek mezun ettiği önemli isimler arasında 93 Harbi’nin kahramanları arasında anılan Gazi Ahmed Muhtar Paşa da vardı. Dün “Hamidiye Sanayi Mektebi”, bugün… 1869’da yetim çocuklara sanat eğitimi vermek için “ıslahhane” olarak şehir merkezinde açılmasının ardından birkaç kez yer değiştiren Hamidiye Sanayi Mektebi’nde, bilinen derslerin dışında marangozluk, musiki, terzilik, kunduracılık, demircilik, mücellittik sanatları ve Fransızca da öğretiliyordu. Ayrıca okulun, dönemin en iyisi olarak anılan bir bandosu bulunuyordu. Bursalıların, gelişmesi için yürekten desteklediği ve ellerinden geleni yaptığı okul için 1906’da, Cumhuriyet Caddesi’nde bir satış mağazası bile açıldı. Yapılan Education has always had priority in these lands. Since the times when it earned the title of “First Capital of the State”, Bursa has always been a center of education with all its schools, madrasahs (Muslim theological schools) and colleges. This city served the future since the time of the Ottoman primary schools, “sıbyan”, to the private schools of our day. With its fame, many famous people were raised here. Even though most of these schools have been demolished, a few are still intact. Some of them have even been restored, rejuvenated thus leaving behind the dusty pages of the past and becoming much better places. The foundations of today’s schools were the madrasahs that were founded starting from the time of the establishment of the Ottoman Empire. Back then, there were more than 30 madrasahs in Bursa including Lala Şahin Pasha which today serves as a children’s library. These madrasahs that laid down the foundations for the educational institutions during the time of the Ottomans were built to serve people in all areas of life. The first madrasah founded in İznik by Orhan Gazi was later followed by the building of other schools with support from charitable wealthy people. Popular province Bursa Many schools were established during the modernization that stared in mid 19th century. American College for Girls (1877), School of Agriculture (1891), Military High School (1890), School of Teaching (1904) were some of those. Another first also took place in Bursa at those times and in 1881 a “Vilayet Maarif Müdürü” (National Education Manager) was appointed for the first time. This value given to Bursa was due to its geographical closeness to İstanbul as well as due to the fact that its citizens were wealthier and more cultured than the citizens of other provinces. There are hundred year old schools in Bursa which witnessed the Tevhid-i Tedrisat Law causing a huge revolution after the proclamation of the republic. Işıklar Military High School, Men’s High School, Girls High School, Tophane Industrial and Professional High School were some of those. Old “lights” of Bursa Işıklar Military High School, which is one of the military high schools closed with a law last year, was founded by Sultan Abdülmecid in 1845 with the name of Mektebi-i Fünun-u İdadi, in Heykel. Later on, it was transferred to a district called Aşıklar Tepesi which was renamed as Işıklar and thus Tophane Mesleki ve Teknik Lisesi