Dergi Bursa Aralık 2017 - Sayı 46

35 Rum komşularını buraya kadar uğurlamış. Türk-Yunan ahali değişimi konusu, yaygın deyimiyle mübadele, dünyada gerçekleşen en dramatik toplumsal olgulardan biridir. Ancak, ülkemizde neredeyse hiç araştırılmamış bir konudur. “Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi Antlaşması (1923-1935)” sonucu Bursa’ya gelen göçmenlerin, kentin sosyal yapısı üzerindeki önemli etkileri olmuştur. Etkin kimlikleri meçhul olup dinleri Hıristiyan olan, ancak tamamıyla Türk veya Anadolu kültürünü taşıyan insanlar Yunanistan’a gidince, Yunan kültürüne yabancı kalmış, bu nedenle yıllarca hor görülmüştü. Yunanistan’da da, Müslüman olmalarına karşın, birçok kültürel yapısının yabancısı olduğu Anadolu’ya gelen göçmenler de, sürekli yerli Türklerce hor görülmüştü. Bursa’dan giden Rum ve Ermenilerin konuştuğu dil Türkçeydi. Hata çoğu başka dil bile bilmiyordu. Bursa’ya gelen Giritliler, Prevezeliler, Karacaovalılar, Pomakalar ve Çingeneler başta olmak üzere gelen Yunanistan göçmenleri ise bir kelime bile Türkçe konuşamıyordu. Vodinalı göçmenlerden Yunuselili Hüseyin İşbilir, Yunanistan’da iskân memurlarından Cemal adlı bir üsteğmenin şu sözünü hiç unutmamış: “Bu nasıl iştir? Rumca bilmeyen ve sadece Türkçe konuşan insanlar Yunanistan’a gelmiş. Türkçe bilmeyen insanlar da Türkiye’ye gidiyor!” Girit göçmenlerinden Hüseyin İnan, Mudanya’daki çocukluk yaşamında tamamen Rum muamelesine tabi tutulduğunu gizlememişti. Parga göçmenlerinden Arif Seven de: uzun süre birbirlerine asla kız alıp vermediklerin ve ayrı kahvehanelerde oturup bütünleşmediklerini şu ilginç ifadelerle anlatmıştı: “Uzun süre bize gavur, Yunan tohumu dediler. Yıllarca hep o gözle baktılar bize. Biz, Rum mahallesine yerleşmiştik. Onlar da eski Türk mahallesindeydi. Çocuklar arasında Rumlar zamanında belki de hiç olmayan, mahalle kavgaları olurdu. Biz onların deyimi ile Rum idik, onlar da Türk. Taşlı sopalı bu mahalle kavgalarında bazen biz Türk mahallesini işgal ederdik, bazen de onlar Rum mahallesini işgal ederlerdi. Bize uzun süre gavur muamelesi yapıldı. Kendi dilimizi bile dışarıda konuşmaya çekinirdik.” Türkiye’den Yunanistan’a göçen Rum ve Ermeniler ile Yunanistan’dan Bursa bölgesine gelen göçmenlerin ilişkileri, Türk ve Rum halkının yaşadığı yüzlerce yıllık birlikteliğini, savaş ölümler bile ayıramamıştı. Kaynak kişilerden aldığım bilgilere göre, Yunanistan’daki Türk köylerine, Rum göçmeni geldiğini saptadım. Bazı köylerde ise hükümet, gelen Türk mübadele göçmenlerinin çoğunun yerine Anadolu’dan kaçan Rumları yerleştirmişti. Bir Türk evinin bir odasına yerleşen Rum ailesi ile yaklaşık bir yıl aynı evi ortaklaşa those who do not know Turkish go to Turkey!” Hüseyin İnan, one of the immigrants from Crete, had mentioned that he was subject to Greek treatment throughout his childhood in Mudanya. Arif Seven, an immigrant from Parga stated that they did not have intercultural marriages for a long time, that they used to sit in different coffeehouses and could not integrate: “They called us foreigners, Greek seeds for many years. They looked at us in that way for years. We were staying in a Greek neighborhood. They were living in the old Turkish neighborhood. There used to be neighborhood fights among children which maybe never took place back in the time of the Greeks. They called us Greeks and they were the Turks. We would sometimes invade the Turkish neighborhood as a result of these wars with sticks and stones and sometimes they would invade the Greek neighborhood. We were treated as foreigners for a long time. We even refrained from speaking our own language outside.” Not even wars or deaths could damage the centuries old relations between the Greeks and Armenians who migrated from Turkey to Greece and the immigrants who came to the Bursa region from Greece. According to information I got from various sources, I was able to make out that Greek immigrants have settled down in Turkish villages in Greece. Whereas in some villages, the government had placed Greeks running away from Anatolia in place of majority of the Turkish population exchange immigrants. A Turk had shared his home for almost a year with a Greek family who settled down in a room of his house. This resulted in quite dramatic and emotional incidents. Greek and Armenian immigrants who lived under very bad conditions and who could not put their lives in order for years on the one hand, Turkish- Muslim immigrants who were preparing to leave their the place they called home for centuries on the other. How sad that these two ill-fated families tried to share a life in the same house even if for a short period of time! For instance, a family from Karacabey has come and settled down in the home of Ali Yaman from Görükle which was located at the Sufa village of Langaza. Ali Yaman used to call the lady of this family of five Hacı Abla. They had three sons two of whom were at the same age. They have played games with them for about a year in the same house. They have shared everything they have in their house with this Greek family. They have herded the animals together, they have eaten from the same pot. They have shared their pains without ever losing their hopes. The members of this Greek family did not know a word of Greek. They have lived like a single family for a year since their traditions were alike. Ali Yaman summarized what took place