Dergi Bursa / OCAK 2019 / Sayı 52

55 Simkeşhane’de kuruldu. “İşin paralı kısmı” tarihi kayıtlara göre ilk kez, M.Ö. 118 yılında Çinliler tarafından bulundu. Deri para kullandılar. İlk kâğıt para da yine onların icadıyla M.S. 806 yılında bulundu. Batıda kağıt paraların basılması ve kullanılması ise 17’nci yüzyılın sonlarına kadar uzuyor. İlk kâğıt paranın 1690’lı yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde Massechusetts Hükümeti, İngiltere’de ise “Goldsmiths”ler tarafından basıldığı ve dolaşıma çıkarıldığı, 1694 yılında İngiliz Merkez Bankası ve daha sonra diğer ülke merkez bankalarının kurulması ile de yaygınlaştığı biliniyor. Paranın gelişimi ilk etapta hatıra paraları ile gerçekleşmiş tarihsel süreç içerisinde. Hatıra para basımı, madeni para basımından sonra başlamış, onun bir devamı olarak gelişimini sürdürmüş ve 18. yüzyılın sonunda nümismatik bilim dalının kurulmasıyla da bağımsız bir para alanı haline gelmiş. Tüm bu gelişmeler paranın giderek yaşamımızın orta yerine yerleşmesi ile sonuçlanmış. Tarihteki ilk bilinen hatıra paralardan birinin, eski Yunan’da Perslere karşı kazanılan zaferin anısına M.Ö. 479 yılında tedavül parası olan gümüş Atina Tetradrahmisi’nin arka yüzündeki desenin değiştirilmesi ve söz konusu paranın çapının büyütülmesi ile basılan Atina Dekadarhmisi olmuş... Roma ve Bizans İmparatorluğu döneminde önemli olaylar, çeşitli askeri zaferler, değişik antlaşmalar ve imparatorların ölümleri nedeniyle hatıra paralar basılmış. Osmanlı İmparatorluğu’nda ise özel bir hatıra para uygulamasından söz etmek oldukça zor… Ancak “seyahat paraları” basılmış. Paraların koleksiyonlarını yapanların sayısı da hayli fazla... Özellikle ABD, Kanada ve İngiltere’de gelişmiş bu alanla uğraşanların sayısı her geçen gün giderek artıyor. İlk antik para koleksiyonları ise, Rönesans döneminde, Roma ve Yunan tarihindeki ünlü kişilerin portrelerini araştıran hümanistler tarafından yapılmış. Tabi ciddi anlamda para koleksiyonculuğu yapmak, derin bir kültürel altyapıyı, yoğun araştırma yapmayı, nümismatik biliminin ortaya çıkardığı gerçekleri yakından izlemeyi, arkeolojik alanda yürütülen çalışmalarla yakından ilgilenmeyi zorunlu kılıyor ve gerçekten çok değerli bir uğraş… Türkiye’de ise güncel hatıra para koleksiyonculuğu, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü önderliğinde sürdürülüyor çünkü uğraşanların sayısı oldukça az. Türkiye Cumhuriyeti’nin para ile olan ilişkisi ise Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasından sonraki sürece denk geliyor. İlk madeni para 1924 yılında basılmış. Tedavüle çıkarılan ilk madeni paralar ise; 100 Para, 2 ½ Kuruş, 5 Kuruş, 10 Kuruş olmak üzere dört paradan oluşuyormuş. 1000 Lira ile tanışmamız ise 1990 yılında olmuş. 10.000 liranın gelmesi ise gecikmemiş; 1994… 100.000 lira ise 1999 yılında hayatımıza girmiş. Para en temel anlamda; karşılığında mal ve hizmet almaya ve vermeye; bunların ekonomik değerlerini takas etmeye yarayan üzerinde rakamsal değerler taşıyan kâğıt ya da metal anlamına geliyor. Malların birbiriyle değiştirilebilmesi için icat ettiğimiz para aslında başımıza bir sürü yeni dert açmış süreç içinde. Savaşlar, ölümler, kalp kırıkları… Ne onunla olmuş, ne de onsuz… was first devised according to historical records by the Chinese in 118 B.C.. They used leather money. The first paper money was also invented by them in 806 A.D. The printing and use of paper money in the West dates back to the end of the 17th century. It is known that the first paper money was printed and circulated during the 1690’s in the United States of America by the Massachusetts State and in England by the “Goldsmiths” which started to spread even further after central banks of other countries were started to be established. Money evolved during the first stages with commemorative coins. Commemorative coin printing started after coin printing and continued to evolve as its continuation after which it transformed into a whole new field of money at the end of the 18th century with the establishment of the science of numismatics. All these developments resulted in making money a central part of our lives. One of the first commemorative coins in history was the Athens Decadrachm which was printed by changing the pattern on the reverse side of the Athens Tetradrachm which was in circulation in 479 B.C., enlarging the diameter of the coin following the victory of the Greeks against the Persians… Commemorative coins have been printed during the reign of the Roman and Byzantine Empires following various military victories, agreements and emperor deaths. It is difficult to talk about commemorative coins in the Ottoman Empire… However, “travel coins” have been printed. The number of people who collect coins is quite high… The numbers keep on increasing especially in USA, Canada and England. The first ancient coin collections were made by humanists who were studying the portraits of famous people in ancient Roman and Greek history during the Renaissance. Serious coin collection requires a deep cultural infrastructure, extensive research and close