İçimizdeki sembol

İnsanlık tarihi kadar eski iletişim tarihi. Önce şekillerle, işaretlerle, seslerle sembolize etmişler insanlar anlatmak istediklerini. Zamanla konuşma dilini öğrenmiş, Babil’de birbirlerinin anlamayacakları farklı dillerle cezalandırılmışlar. Belki sonsuz sayıda dil gelişmiş birbirimizle iletişim sağlamak için. Bunlardan biri de sembollerin dili olmuş.

“Duyularla ifade edilemeyen bir şeyi belirten somut nesne veya işaret, remiz, rumuz, timsal, simge’’ diye tanımlanıyor, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu sözlüğünde sembol. Fransızca bir kelime ama kökü eski Yunancaya dayanıyor ve “iki anlamı birleştiren sözcük, parola’’ anlamına geliyor. Diller, yazılar, rakamlar başta olmak üzere birçok sembolle sağlıyoruz birbirimizle olan iletişimimizi. Harfler ve noktalama işaretleri harf sembolizmini anlatırken, rakamlar sayı sembolizminin konusu olmuş tarih boyunca. Dinler ve mitolojiler, doğa, bitkiler ve çiçekler, hayvanlar, insan vücudu, rüyalarımız, mimari, renkler, astroloji, amblemler, masonluk gibi başlangıçta gizli olan teşkilatlar sembolizmin konularını oluşturmuş.

A harfi bir boğanın boynuzlu başını temsil ederken, O harfi bu sesi çıkarırken dudaklarımızın aldığı şekli sembolize ediyor. Özellikle Arap harfleri, Kuran’ın dili olması sebebiyle de, önemli semboller olarak yorumlanmış. Arapça’da bütün seslileri tek başına temsil eden elif (I) harfi, sessiz harfleri okuturken, cansızlara hayat veren Tanrı ile özdeşleştirilmiş. Allah’ın ve Âdem’in ilk harfi olan elif, yeryüzünde tanrının halifesi olan insanın, bütün evrim sürecinin başında suda başlayan canlılığının, karaya çıkıp, el ve ayaklara sahip olduktan sonra, ayakları üzerinde dik durabilen (Homo Erectus) bir varlığa dönüşmesini sembolize eder. Arapçanın 28 harfi İslam sembolizminde 28 Enbiyaya denk gelir. İslam’ı harflerle yorumlayan Hurufiler harf sembollerinden bir tarikat kurmuşlardır. Alfabelerinin birinci harfleri olan A, Alfa ya da Elif aynı zamanda 1 demektir. Elifin ebcet değeri 1’dir. 1 bütün sayıların ondan yaratılışı gibi, “Tanrı”yı sembolize eder. 2 hemen hemen bütün kültürlerde düalite, karşıtlık, çelişki, hayat ve ölüm, gece ve gündüz, ışık ve karanlık, dişi ve erkek, cennet ve cehennem örnekleriyle temsil ederken bazen de dengeyi ya da evlilikte olduğu gibi birlikteliğin sembolü olmuş. 3 birçok dinin kutsal sayısı… Hıristiyanlığın teslisi Baba, Oğul, Kutsal Ruh; Hinduizm’in Brahma, Vishnu ve  Shiva’sı bunlara örnek. Karenin sayısı olan 4 bize 4 unsuru çağrıştırır. Hava ateş su ve  toprak. Hayatın temel elementleri… Dişi olan 2 ile erkek olan 3’ün birleşiminden oluşan 5, insanın sembolüdür. İslam’ın şartı da, insanın ibadet ettiği vakit de 5’dir. 6 yaratılış rakamıdır. Dinlere göre dünya altı günde yaratılmıştır. Numeroloji’de de 6 yaratıcılığın sembolüdür. 7’de ise bir nokta koyma ihtiyacı hissediyorum çünkü 7 hakkında bir belki de birçok kitap yazılacak kadar zengin bir sembol… Sembollerin prensi bence. Erkek tabii dişi mi? Kutsal sayı çünkü, ilahi 3 ile dünyevi 4’ün bileşimi. Haftanın 7 günü, 7 deniz, 7 gök, gökkuşağı, 7 renk, 7 nota, 7 çakra, 7 ölümcül günah (David Fincher’in SE7EN filmi), 7 kat cennet, 7 kat cehennem… Sezaryende doktorlar bebeğe ulaşırken 7 katman açıyorlar. Boyun omurlarımızın 7.’si, başımızı taşıyan kemiğimizin adı, dünyayı sırtında taşıyan Atlas’tır.