Sahneden taşan ışıklar…
Sahneden taşan ışıklar…
“Bir şarkının ezgisi için müzik ne ise dram için de ışık odur. Bir piyesin sahneye konuluşunda, o piyesin ruh halleri ile duygularını seyirciye ulaştırmak yönünden, bu derece etkili başka hiçbir etken yoktur. Yaşam için kan ne derece önemli ise dramatik bir eser için de ışık o derece önemlidir.” David Belasco
Sadece elektrik tekniğinin uygulanmasıyla kalmayan, estetik ve yorumuyla sahnedeki oyuna can katan, ruh veren, görsel sanatlardaki yeri ve önemini kanıtlamış bir sanat dalıdır sahne ışıklandırması…
Bursa Devlet Tiyatrosu – İstanbul EfendisiBiz ışık tasarımcıları bir oyundaki duyguyu, düşünceyi, imajı, zaman ve mekân kavramını, atmosferi, derinliği, perspektifi, üç boyutluluğu, gece ve gündüzü, gökteki yıldızları, ay ve güneşi, doğal hareketler olan kar yağışını, yağmuru, şimşeği, bulutların hareketini, doğal gölgeleri ve renkleri, sahne ışık tekniğini, doğru ve başarılı bir şekilde kullanarak, dekor, kostüm, oyun ve oyuncusuyla bir bütünlük içerisinde, seyirciye ulaştırmak için çalışırız.
Sahne ışıklandırması bir oyunun sosyal durumunu belirlemede en etkili yollardan biridir. Oyunun sahneleneceği sahnenin tipine, oyunun tarzına, dekor-kostüm-makyaj durumlarına, sahnenin elektrik güç kapasitesine, projektör sayısına ve çeşidine, dimmer sayısına ve ışık kumanda sistemine bağlı olarak değişir.
Örneğin; sahnelenen gerçekçi bir oyunda, beyaz bir genel ışık altındaki oyuncu, gökteki yıldızlardan ve mehtaptan bahsediyorsa, seyirci, atmosfer ışığı uygun olmadığı için oyunun gerçekçiliğinden koparak oyundan uzaklaşır. Çok başarılı bir reji, kötü bir ışık tasarımı ile başarısız duruma düşer. Bir oyunun izlenebilir duruma getirilmesi amacıyla, sanatsal önemi büyük olan ışık tasarımını göz ardı etmemek ve oyunun başarılı olabilmesi için, sahne ışıklandırmasından azami ölçülerde yararlanmak gerekir. Türk tiyatro tarihinde Darülbedayi’nin kurulmasına yardımcı olması için Fransa’dan davet edilen ünlü tiyatro adamı Andre Antoine sahne ışıklandırması için “Işık tiyatronun canıdır, dekorun iyilik perisidir, sahnelemenin ruhudur. Sadece ışık ustaca kullanıldığı takdirde dekora atmosfer, renk, derinlik ve perspektif verir. Dramatik bir eserin derin anlamına yaptığı sihirli vurgulama ve olağanüstü eşlik, kazandırdığı önem dolayısıyla ışık, seyirci üzerinde de doğrudan doğruya etki eder. Işıktan en iyi sonucu almak için onu cesaretle kullanmaktan ve yaymaktan çekinmeyiniz.” demiş.
Bir oyunun ışık tasarımı; sahne ışığının dört kontrol edilebilir özelliği olan şiddeti, rengi, dağılımı ve hareketi ile bunlara bağlı olarak görsel ve biçimsel boyutu, kompozisyonu ve ruhsal durumu göz önüne alınarak gerçekleştirilebilir. Tüm bu unsurlar düşünülerek, bir ışık tasarımı yapılmaya başlandığında, ne sahnenin tipi, oyunun stili, ne çeşit bir oyun olduğu, neyi kastettiği, ne de sahnenin veya salonun şekli önemlidir. Klasik opera, modern drama, deneysel çalışma, modern dans, bale, sirk ve açık hava müzikalleri gibi çalışmalarda, ışık tasarımcısı, bu bilgiler ışığında tasarım çalışmaları yapabilir ve ancak bu şekilde başarılı olabilir.
Yakup Çartık kimdir?
1979’da İstanbul Devlet Tiyatrosu’nda sahne ışıkçısı olarak, 2008 yılından İtibaren Işık Tasarımcısı olarak çalışmaya başladı. 1987 yılında İngiltere’de çeşitli tiyatrolarda sahne ışık tasarımı konusunda mesleki araştırma ve çalışmalar yaptı. 2002’de “Sahne Işıklandırması Temel Bilgiler” isimli, Devlet Tiyatrosu Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan kitabı sanat tasarım fakültelerinde, sahne ve gösteri sanatları ışık teknolojisi bölümlerinde ders kitabı olarak okutuluyor. Bugüne ek yaptığı ışık tasarımlarıyla “En İyi Işık Tasarımı” dalında ödüller aldı. Şu an İstanbul Devlet Tiyatrosu’nda Işık Tasarımcısı olarak görevini sürdüren Çartık, bugüne dek Bursa’daki pek çok oyunun ışık tasarımını da üstlendi ve üstlenmeye devam ediyor.
Lights overflowing from the stage…
“Drama is to light what a the tune of a song is to music. Nothing is more effective for passing the emotions of in the drama to the audience when staging a play. Light is as important to a work of art as blood is important to life.” David Belasco
Stage lighting is a branch of art that has proven its importance for visual arts which not only covers the application of the electrical technique but also gives life and soul to the play on stage with its aesthetics and interpretation… We, lighting designers, strive to carry the emotion, thought, image, concepts of time and space, atmosphere, depth, perspective, three dimensions, night and day, moon and sun in the sky, natural events such as snow, rain, thunder, movement of clouds, natural shadows and colors by applying the proper lighting technique in a successful manner.
Stage lighting is one of the most effective methods for determining the social state of a play. It varies depending on the type of the stage that the play will be performed on, the style of acting, setting-costume-make up, electrical power capacity of the stage, number and types of projectors, number of dimmers and the light control system. For instance; if an actor under a general white light on the stage is talking about the stars and the moonlight in the sky, the audience will drift away from the reality of the play since the light of the atmosphere is not suited to what is going on in the play. A very successful stage director may fail because of bad stage lighting. One should never neglect stage lighting which has a significant artistic importance for making the play viewable and plays should make use of stage lighting as much as possible in order to be successful. Renowned theater professional Andre Antoine who was invited from France in order to help found Darülbedayi said of stage lighting, has said: “Light is the life of theater, fairy of décor, soul of staging. Only light can give atmosphere, color, depth and perspective to the décor when used professionally. Light also has a direct effect on the audience due to the magical emphasis it makes on and the incredible accompaniment it makes to the deeper meaning of a dramatic work of art. One should never refrain from using and spreading light courageously in order to get the best results from it.”
Lighting design of a play can be carried out by taking into consideration the intensity, color, distribution and movement of stage lighting which are its four controllable attributes as well as its visual and stylistic dimension, composition and the mental state. When lighting design is started by taking into consideration all these factors, neither the type of the stage nor the type and style of the play or what it is referring to matter. Lighting designers can make designs in the light of these facts for classical operas, modern dramas, experimental works, ballet performances, circuses and open air musicals and can be successful only by means of this.
Who is Yakup Çartık?
Started working as stage lighter in 1979 at the Istanbul State Theater and has been working as Lighting Designer for the State Theater since 2008. Carried out various professional research studies on stage lighting at various theaters in England in 1987. His 2002 book entitled, “Foundations of Stage Lighting” published by the State Theater General Directorate is currently used at various art design faculties in stage and performance art lighting technology faculties as textbook. He has received many awards in the field of “Best Lighting Design” with his lighting designs made until today. Çartık who is currently working as Lighting Designer at the Istanbul State Theater carried out the stage lighting for many plays in Bursa and continues to do so.
