Page 49 - Dergi Bursa Mayıs 2012

47
Abdulkadir Kılınç
Güneş, mitolojileri gök cisimlerinden
kaynaklanan çok tanrılı uygarlıkların
bazılarında baş tanrı; göğü baş
tanrı kabul edenlerde ise ikinci
derecede tapınılan bir gök cismi
olmuştu. Ra, Osiris, Mitra, Helios,
Şarruma (Telepuni) ve Apollon aynı
zamanda güneş tanrısıydılar. Japon
imparatorlarına da “güneşin oğlu”
denilmekteydi.
Işık ve sıcaklığı sayesinde oluşan
yaşamın gerçek kaynağı olmasına
rağmen, kuraklığın da başlıca etkeni
sayıldığından, insanlar sürekli olarak
tepelerinden ayrılmayan bu görkemli
cismi hem sevmiş, hem de ondan
korkmuşlardı. Güneş için seçilen
sembollerin, çiçek olarak daha çok,
krizantem, lotüs, turnusol (ay çiçeği);
hayvan olarak da kartal, geyik ve aslan
olduğuna tanık oluyoruz. Madenler
içinde ise madenlerin güneşi olarak
adlandırılan altın, başlı başına güneşin
bir simgesi sayılmaktaydı.
Çin mitolojisinde güneş Yang, ay
ise Ying’tir. Çünkü güneş ışıklarını
doğrudan, bağımsız olarak yayar, ay
ise onları güneşten alarak yansıtır.
Bu nedenle, güneş ateş gibi etkin ve
erkek, ay ise pasif ve dişi prensipte
olmuşlardır.
Yunan mitolojisinde baş tanrı Zeus’tur
ve bir gök tanrısıdır. En yakın çocukları
Apollon güneş, Artemis ise aydır.
Güneş onlar tarafından göğün “babası”
olarak düşleniyorsa da bu inanışın Orta
Asya göçebe toplumlarında tamamen
ters bir biçimde geliştiği saptanır.
Özellikle Türko-Moğol aşiretleri
nazarında güneş dişi (güneş - ana),
ay ise erkek (ay baba/ay dede)dir.
Frigyalılarda da Men bir ay tanrısıydı.
Güneş, canlı hayatın olduğu gibi,
göğün de kalbidir. Ama tam tepe
noktasına(Zenit) gelince, dünyayı
gören göz olur. Gönderdiği ışınlar
bilinçli bilgiyi gösterdiğinden, güneş
bir kozmik akıl olur. Bu nedenledir ki,
zamanının kültür merkezi olan Yukarı
Mısır’daki Heliopolis “Güneş Şehri”
olarak adlandırılıyordu. Hristiyan
düşüncesinde İsa adaletin güneşi,
yaydığı 12 ışın ise onun havarileri
olarak kabul edilmiştir.
Masonlukta güneş olumlu bilimin ve
evrenselliğin bir simgesi olmuştur.
Cehalet gibi, batıl inançlar gibi tüm
karanlık güçleri yok etme gücüne
sahiptir. Dünya üzerinde faaliyet
gösteren tüm localar öğle vakti
çalışmaya başlarlar, çünkü o saatte
güneş en tepededir en çok ışığı saçtığı
yerde olur.
Tasavvufta ise Ay Hz. Ali’yi, Güneş ise
Hz. Muhammed’i temsil eder. Güneş
belki de en çok yaratıcılığın sembolü
olagelmiştir. Öyle ki, astrolojideki
yaratıcılığın sembolü olan aslan
burcunun gezegeni güneştir. Öyledir
çünkü güneşin baharda yüzünü
göstermesiyle birlikte doğa yeniden
yaratılır.
Kaynakça: Necmettin Ersoy, Semboller
ve Yorumları Cilt: I-II Dönence Yayınları
Güneş
Biz azametinin farkında
olmasak da güneş her sabah
yeniden doğar. Bir süredir ara
verdiğimiz sembolizme geri
dönelim. Bu seferki konumuz
güneş, hayatın kaynağı.