24
bursa dokusu
bursa motifs
We brought into existence the beauties of our world, our country and our city together; the roads, railways, statues,
monuments silk fabrics, all with our toil… We educated the children, the young saplings together… We treated untreatable
wound together… If we were half the life, women were more than the other half. Right beside us in all areas and fields of
life…
Yazı ve fotoğraf arşivi
/ Text and photo archive:
Güney Özkılınç
Dünyamızın, ülkemizin ve kentimizin güzelliklerini birlikte var ettik; emeğimiz, alın terimizle yolları, rayları;
heykelleri, anıtları; ipekli dokumaları… Birlikte eğittik çocukları, genç fidanları… Birlikte sağalttık onulmaz
yaraları… Yaşamın yarısı bizsek yarıdan fazlasıydı kadınlar. Yaşamın her alanı ve her anında, yanı başımızda…
An homage to the women who change life
Yaşamı değiştiren kadınlara saygı duruşu
Kadınlar vardır, kendisi
değişirken bir insana bir kente
bir ülkeye dokunan kadınlar…
Oysa tarih hep erkeklerin
başarı öyküleriyle doludur.
Kadın, bir kez daha tarih
yazıcıların kaleminde
unutulur. Bursa erkeklerle eşit
çalışma hakları için ilk kadın
ayaklanmalarına da tanıktır.
Öyle ki bu hak arayışları 18.
yüzyılda yaşamış Bursalı halk
şairi Kul Halil’in dizelerine de
yansır:
“Yine neffir-i amm oldu uzun
saçlılar
Arkası feraceli koynu taşlılar
Yüzleri yaşmaklı, yaprak
başlılar
Vurun aslanlarım erlik sizdedir.
(…)
Hatt-ı şerif geldi Sultan
Selim’den,
Hiç mi bilmez Bursalı’nın
halinden
Hemen dua size Âşık Halil’den
Vurun aslanlarım dayılık
sizdedir.”
Yirminci yüzyılın ilk on yılında
ise kadınların çalıştığı tütün ve
dokuma işkollarında grevler
yaygındı. Çalışma koşullarının
kötülüğü ve ücret azlığı
özellikle ipek fabrikalarının
pek çok bölümünde çalışan
genç kızların sağlıklarını
kaybetmelerine yol
açmaktaydı.
“Sus Payı” ve
ilk kadın grevi
Refik Halit (Karay)’in 1909’da
yayımlanan Hakk-ı Sükût
(Sus Payı) adlı öyküsünde de
Bursa’nın ipek fabrikalarındaki
çalışma koşulları ve kadın
işçilerin durumu çizilir. Aynı
tarihlerde de ülkemizin ilk
kadın grevi Bursa’da ipekte
çalışan kadınlar tarafından
gerçekleştirilir. Bursa;
kadınların dokunduğu,
değiştirdiği bir kent olarak
tarihe geçer. Bize de sevgili
Ceyhun İrgil ve Deniz
Dalkılınç’la birlikte yaşamın
kadın yönünü yazmak düşer.
2013 yılında yayımlanan
“Bursa’nın Kadın Yüzü” adlı
kitabımızda, adı Bursa’yla
anılan ve okuyucuların ilk kez
karşılaşacakları kadınların
yaşam öykülerine ve özellikle
bir belge niteliği taşıyan
yayınlanmamış fotoğraflarına
yer verdik. Bursalı kadınların
yanı sıra Bursa’ya değer katan
kadınları da anlattık. Bunlardan
bazıları: Bursa Halkevi
(Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu)
mimarı Münevver Belen ve
kız kardeşi Müzeyyen İlker,
There are women, who weave
themselves to a person, a city
or a country while changing
themselves…
Whereas history is filled with the
success stories of men. Women
are forgotten once again at the
tip of the historians’ pens. Bursa
has witnessed the first revolts of
women for equal working rights
with men. So much so that this
claim for the rights is reflected in
these verses by Kul Halil:
“Long haired ones mobilized
again
Those with scarves over their
faces and stones in their hearts
Veiled ones, leaved heads
Hit them my lions, you have the
courage.
(…)
The Sultan’s note came from
Sultan Selim,
Does he not show sympathy to
the locals of Bursa
Aşık Halil will pray for you all
Hit them my lions, you have the
courage.”
Whereas strikes were common
in the tobacco and weaving
fields of work where the majority
consisted of female workers
during the first decade of the
twentieth century. Bad working
conditions and low wages
resulted in young girls losing
their health especially in silk
factories.
“Hush Money” and the first
women’s strike
The story by Refik Halit (Karay)
published in 1909’da with the title
Hakk-ı Sükût (Hush Money) tells
of the working conditions at the
silk factories of Bursa as well as
the status of female workers. The
first women’s strike is organized
at the same time by women
working in the silk industry in
Bursa. Bursa makes history as
a city weaved and changed by
the touch of women. And we
are left with writing the female
side of life together with Ceyhun
İrgil and Deniz Dalkılınç. In our
book entitled, “The Female Side
of Bursa”, we included the life
Muazzez İlmiye Çığ
