34
geçmiş zaman kipinde
the past tense
doğru şekilde tespit edilmesi
ihtiyacını arttırdı. Böylece İslam
ülkelerinin talepleri sayesinde,
saat ustalığı ve saat üretimi
önem kazanarak, bu alanda
dünya çapında bir pazar
oluşmaya başladı. Avrupa’dan
Osmanlı saraylarına
gelen saatler “saatçibaşı”
mesleğinin doğmasına ve
giderek yaygınlaşmasına
sebep oldu. 13. yüzyılda
ağırlıklar aracılığıyla çalışan
mekanizmalı saatler
geliştirildi. 14. yüzyılda dişli
düzenekle çalışan mekanik
saatler kullanılmaya başladı.
Zembereğin icadı, saatlerin
daha küçük boyutlarda
üretilmeye başlamasını
sağladı. İlk kez 13. yüzyılda
Avrupa’da yapılan ve kentlerin
merkezi yerlerine inşa edilen
saat kuleleri, zaman içinde
bulundukları kentin simgesi
haline gelmeye başladılar.
Osmanlı’da ise ilk saat kuleleri
16. yüzyılda Üsküp’te yapıldı.
17. ve 18. yüzyıllarda, İstanbul
Rasathanesi’nin kurucusu
ve Osmanlıların ilk mekanik
saat ustası Takiyuddin’in
öncülüğünde gelişen saat
ustalığı, birçok saat türü
ortaya çıkmasını da sağladı.
Saatlerin gelişimi 18. yüzyılda
hızlı bir sürece girdi. George
Graham, 1721 yılında günde
yalnızca bir saniye hata payı
bulunan sarkaçlı saati icat
etmeyi başardı. Bu dönemde
Fransa ve İngiltere’de
üretilen iskelet saatler
kısa süre içinde Osmanlı
ustalarının ilgisini çekti. İskelet
saatlerin özelliği, içindeki
tüm parçaların, çarkların,
zembereğin, sarkacın
tamamen ortada olması ve
rahatça görünebilmesiydi.
Ancak Osmanlı Mevlevi
dergâhlarındaki ustaların, farklı
ve özel malzemelerle yaptığı
bu saatlere ait örneklerden
günümüze çok azı ulaşabildi.
Bugüne ulaşan ve müzelerde
sergilenen en değerli
eserler arasında ise Alman
İmparatoru’nun madalya ile
time. Whereas the first Ottoman
clock towers were built at Skopje
during the 16th century. Clock
expertise that developed in
the 17th and ve 18th centuries
with the pioneering efforts of
the mechanical clock expert
Takiyuddin who was also
the founder of the Istanbul
Observatory resulted in the
development of many types
of clocks. The development
of clocks gained pace during
the 18th century. George
Graham managed to invent
the pendulum clock in 1721
that had an error of only one
second per day. The skeleton
clocks that were manufactured
in France and England during
this period attracted the attention
of Ottoman experts. The main
feature of skeleton clocks
was that all the items inside it
including the gears, the coil
spring and the pendulum were
visible from outside. However,
only a very small number of such
clocks made by the experts of
Ottoman Mevlevi Monasteries
using different and special items
have reached our day. Clocks
made by the famous clock expert
Mustafa Şem’i Pek known to have
been honored with a medal from
the German Emperor are among
those that have reached our day
and are on display at various
museums. Pek was the expert
of many world famous clock
brands while also the “Clockman
of the Ottoman National
Palaces” leaving deep marks
in the history of clocks with his
designs and craftsmanship. In
time, clocks became signifiers
of the nobility of the user
with their craftsmanship and
decorativeness. The richness
and social standing of people
has been linked with the clock
brands that compete with
each other in terms of style,
robustness and reliability.
Wall clocks, table clocks, wrist
watches, tower clocks, sheep
clock, milk clocks, cuckoo
clocks, alarm clocks with golden
engravings, wooden carvings,
porcelain, marble patterns,
clocks with figures… Prayer
chanting clocks, taximeter
displaying clocks, clocks with
radio, music, clocks that are
waterproof and have calendar
or those that are mechanically
wound or those that operate
