20
çeşme yaptırılması, Acem ve Arap
tarzı pencereler kullanılması, caddenin
kuzeydoğu köşesindeki Saman Pazarı
denilen bölgede benzer bir karakol ve
çeşme yapılması Vali Reşid Mümtaz
Paşa’nın eseriydi. Benzer bir çeşmeden
Mecidiye Caddesi’nin (Fevzi Çakmak)
caddesi köşesine de yapılmıştı. Bu
çeşmelerin Ulu Cami’nin güneybatı
köşesinde Sultan Abdülhamit II.
döneminde 1903’te yapılan Çinili
çeşme esas alınarak uygulandığı
görülür. Hamidiye Caddesi’nin
çeşme ve karakollarının da Sultan
II.Abdülhamid’in tahta çıkışının 25.
şeref yılını taçlandırmak için yapılan
etkinlikler arasında gerçekleştirildiği
belirgin bir şekilde ortada...
Bugünkü adı Cumhuriyet Caddesi
olan Hamidiye Caddesi, Hükümet
Caddesi’nin kuzeyinde ve bu caddeye
paralel olarak Hanlar bölgesi sınırında
Doğu-Batı doğrultusunda açılırken
caddenin batı ülkelerindeki gibi düz
ve geniş olması sebebiyle birçok
değerli taşınmaz kültür varlığı (han,
hamam, mimari eserler, çeşmeler
vb.) kısmen veya tamamen yol için
feda edildi. Örnek vermek gerekirse
caddenin batısındaki Marsilya kiremiti,
delikli tuğla, kanalizasyon ve kuyu
künkleri gibi ürünler üreten bir fabrika
ile sağ yamaçta bulunan karakol,
çeşme ve Pirinç Han’ın kuzey batı
köşesi yola gitmişti. Gökçenlerin
fabrikası da yol yapımı nedeniyle ikiye
ayrıldı ve “yolgeçen fabrikası” olarak
anıldı. Pirinç Han’ın doğusundaki
Tavuk Pazarı Hamamı’nın soğukluk
bölümleri de yol için yıktırılmıştı.
Perşembe Hamamı(Kadı Hamamı)’nın
da soğukluk kısmı ve kubbesinin bir
bölümü yıktırılarak kesilmişti. Tahıl
Hanı da bu yıkımdan nasibini alanlar
arasındaydı. 19. yüzyıl başında Bursa
çarşısında görülen fiziki değişimler,
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki
modernleşme süreci ile paralel
ilerliyordu. Sonraki süreç caddenin
kaderini ve ismini değiştirmeye devam
etti. Yola Sultan Abdülhamit adına
izafeten Hamidiye adı verildi. Ancak
caddenin ismi Meşrutiyet’in ilanıyla
“Meşrutiyet Caddesi” oldu. 1926'da ise
Meşrutiyet adı “Cumhuriyet Caddesi”
olarak değiştirildi.
Çarşı ve Hanlar Bölgesi’nin Unesco
Dünya Mirası Listesi’ne girmesi
yönündeki çalışmalar devam ederken,
bölgedeki ticari alışkanlıklar da
değişiyor. Toptancıların başka
bölgelere taşınmasıyla yapılacak
kafe, restoran, eğlence ve konaklama
mekanlarıyla Cumhuriyet Caddesi, gece
gündüz “yaşayan” bir cadde hüvviyeti
kazanacak. Zaten yatırımcıların
dikkatleri çoktan bu caddeye çevrilmiş
durumda. Cumhuriyet Caddesi’nin
cephe düzenleme çalışmaları caddeyi
daha bugünden Bursa’ya yakışır bir
hale getirmiş durumda. Öyle gözüküyor
ki buradaki çalışmaların çevresine
yansımaları da aynı şekilde devam
edecek ve şehir merkezi geleceğe daha
“umutlu” bakacak.
Yararlanılan Kaynaklar / Kişiler
Bursa Defteri Dergisi – Haziran 1999 / Mayıs 2008 / Mart 2009
Tarih içinde Bursa – Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayını – 1989
Tarihi Bursa Hanları ve Kapalıçarşı – Ted Bursa Koleji Kültür Yayınları – 2004
Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Bursa – Raif Kaplanoğlu - 2006
Yer Adları Ansiklopedisi – Raif Kaplanoğlu
Bursa’da eski eserler, eski şöhretler - Şeref Erler – 1966
Çarşının öyküsü - Bursa Büyükşehir Belediyesi – 2011
Bursa Kaynakçası – Nezaket Özdemir – Bursa Büyükşehir Belediyesi – 2011
Nilüfer Akkılıç ve Bursa Şehir Kütüphaneleri
Saffet Yılmaz – Bursa Büyükşehir Belediyesi Basın ve Halkla İlişkiler
Yard. Doç. Dr. Bedri Yalman
bursa dokusu
