Page 59 - Dergi Bursa Kasım 2012

57
Bir ördek yumurtası tasın içinde
çalkalanır, yumuşak ve sabunlanmış
tülbent ile silinen çocuğun vücuduna
sürülürmüş. Ebe, bir altını kurna
musluğundan akan suya çarpa
çarpa üç İhlâs, bir Fatiha okuyarak
kırklama suyunu kurnaya aktarırmış.
Çocuk bu suyla yıkanır, sonrasında
kundaklanırmış. Daha birçok sosyal
olayın yansıması hamamlarda vücut
bulup, gelenekselleşmiş… Bu yüzden
hamam kültürü, önemini her daim
yaşatmış ve yenilemiş. Bugün tüm bu
kültürleri harfiyen uygulayan kalmasa
da, sürdürme gayretinde olan insanlar
hala var.
Bu değerli kültürün geçmişine
baktığımızda ise yine çok ilginç
detaylar gizli olduğunu görüyoruz.
Türkler yerleşim kurdukları bölgelerde,
Roma ve Bizans’tan kalan hamam
ve kaplıcaları yenilemişler ve bu
yapıları kendi anlayışlarına uygun hale
getirerek kullanmışlar. Bursa hamamları
ise genel olarak, kuzey-güney
doğrultusunda konumlandırılmış. Örtü
sistemi olarak kubbe kullanılırken, daha
küçük boyutlu yapılarda ahşap çatı
tercih edilmiş. Örtü sisteminde Türk
üçgeni süslemelerine sıkça rastlanıyor.
Dış cephelerde dışarısıyla ilişkili tek
mekân ise, soyunmalık bölümünün
kapı ve pencereleri... Dış cephe
mimarisi sade görünüme sahipken,
iç bölümlerde süsleme daha yoğun
kullanılmış…
Erkek hamamlarının girişleri daha
anıtsal, kadın hamamlarının girişleri ise
daha mütevazı boyutlarda tutulmuş.
Halk arasında yeraltı sıcak ve soğuk
sularına, abızen, abızenne, abızen-i
ilahi yani şifalı sular deniyormuş.
Çeşitli hastalıklara şifa olan bu
sulardan belirli aralıkları kapsayan
kürler halinde faydalanılıyor. Yabancı
Balneoloji (termal kaynaklardan terapi
ile faydalanma bilimi) kitaplarına konu
olan Bursa kaplıcaları; romatizma,
çeşitli ağrılar, anemi, cilt hastalıkları,
gastrointestinal sistem hastalıkları,
idrar yolları rahatsızlıkları, kadın ve
erkek rahatsızlıkları, şişmanlık ve
daha pek çok hastalığa deva olarak
biliniyor. Aslında deva olan sadece
sular değilmiş bunca yıl. Yaşayan
kültür halkın sosyalleşmesine, birçok
konuya çözüm bulmasına vesile olmuş.
Hamamlar yaşadıkça onunla birlikte
hem mimari kültür hem de gelenekler
korunmuş… Zamana direnen eski
hamamlar bugün geçmişten bir parçayı
da barındırıyor aslında. Kurnaların
içerisine dolan sular şifa getirirken,
hamamdan yükselen tüm sesler
geçmişi anıyor hamamlarda…