Page 120 - Dergi Bursa Aralık 2012

118
eğitimin psikolojisi
Psk. Ayşegül Alkış
Çocukların döngü ve devamlılık
becerilerini 9 yaşına kadar tam olarak
kazanamadığı görülür. Fakat 9 yaşına
kadar çocuklar sık sık duydukları
bir “zaman” kavramına takılı kalırlar.
Örneğin, 2-4 yaş çocuğu için
zaman, anne-babanın eve geldiği,
parka gittiği,yemek yediği, uyuduğu
zamanlardır. Ayrıca bu yaşta yavaş
yavaş “saat” kavramının kullanıldığını
keşfederler. 5 yaştan itibaren gün ve
saat kavramı daha iyi oluşur. Çocuklar
için bu zamanlar kısaca, önce, şimdi
ve sonra’dır. Yaşla birlikte zaman
algısı gelişir ama zamanı yönetme,
zamanı doğru kullanma, zamanın akış
hızı gibi konularda çocuk yetersiz
kalır. Genel bir kanıya göre 9-10
yaş çocukları zaman konusunda
plan yapabilmektedir. Peki zaman
kavramının gelişmesi için aileler ne
yapabilir:
• Doğduğu andan itibaren özellikle
fiziksel ihtiyaçlarının bir rutin haline
dönüşmesi önemlidir. Hemen hemen
aynı saatlerde uyutmak, yemek yemek,
yıkanmak gibi. Çünkü çocukların
biyolojik saati buna göre oluşacaktır.
• Okulöncesi dönemde sık sık, önce-
sonra oyunu oynanabilir. “Yatmadan
önce mi kitap okuruz, sonra mı? Dışarı
çıkmadan önce mi paltomuzu giyeriz,
dışarı çıktıktan sonra mı?” gibi.
• Okulöncesi dönemde dışarı çıkma,
oyuncak alma gibi etkinlikleri bir tablo
haline getirerek (tabloda resim de
kullanabiliriz) “Yarın oyuncak günü,
bugün gezme günü” gibi gösterebiliriz.
• Günlük yaşamını bir tablo haline
getirerek çocuğumuza sunabiliriz.
Büyük bir kartona ilk olarak bir
yatak resmi, sonra kahvaltı tabağı
resmi, sonra oyuncak, TV resmi
vb. yapıştırabilir, her bir etkinlikten
sonra, “Bu bitti, şimdi bu, önce bunu
yapmalıyız, sonra bunu” denilerek
zaman geçişleri gösterilebilir. Bu
tabloda ayrıca “sabah-öğle-akşam” gibi
zaman terimlerini de kullanabilirsiniz.
• İlkokul 1. Sınıftan itibaren ödev ve
çalışmalarda zaman tutmak, hem
çocuğa hem anne-babaya ortalama
bir çalışma süresi hakkında bilgi
verecektir. Ortalama süreye bakıp
“Ödevlerin için 1 saat ayıralım”
dendiğinde, çocuk için uygun bir
zaman dilimi ayrılmış olunacaktır. Bu
zaman dilimini belirtmek için saate
işaret koymak, bazen saat kurmak
denenebilir.
• Ödül ve alışverişte ise aylık-haftalık
tablolar büyük çocuklar için iyi
olacaktır. Planlama açısından uzun
süreli zaman dilimleri daha yükse
beceri gerektirmektedir.
• Çocukların yanında kendi planlarınızı
anlatmak, zaman yönetiminizi
paylaşmak öğretici olacaktır.
Buzdolabına ya da evdeki bir panoya
yapıştıracağınız, saatlik-günlük planlar
örnek olacaktır.
• Evde her zaman takvim bulunması,
önemli günlerin işaretlenmesi, çocuğun
doğum günü, önemli görevlerini yerine
getireceği günler (gösteri, bayram,
ziyaret gibi) birlikte işaretlenebilir.
• Belirlenen hedef günler için (10 gün
sonra bayram gelecek, 1 hafta sonra
tatile gideceğiz) bir kartona-kağıda o
günü belirten kadar boş kutu çizilerek,
her geçen gün için bir X işareti
konulabilir.
• Çocuk zamanı doğru kullandığında
ödüllendirilebilir, “bugün daha çabuk
ödevini yaptın, bugün geç kalmadın”
gibi. Ödüllerin küçük ama motive edici
olması önemlidir, bir çikolata, sevdiği
çizgi filmden bir bölüm fazla izleme
gibi.
• Doğru-yanlış zaman kavramı
da önemli bir kavramdır. Özellikle
çocuklarda zorlanılan bir konudur.
Annenin işi varken çocuğun sürekli
gelip ondan bir şey istemesi gibi.
Burada “Şimdi hava çok soğuk,
dışarı çıkmak için doğru zaman mı?
Arkadaşının başı ağrıyor, bu oyun
için doğru zaman mı?” gibi sorularla
küçük denemeler yapılabilir. Bu zaman
kavramı gelişince çocuklarda erteleme
davranışı daha rahat gelişmektedir.
Çocuklarınızla birlikte keyifli zamanlar
geçirmeniz dileğiyle…
Zamanın
çocukları
Zaman algısı çocukların öğrenmede, anne babaların ise öğretmekte zorlandıkları bir alan... Çünkü
çocuklar için soyut bir gelişimsel beceridir. Zaman, döngüsel, değişmeyen bir sistemdir, kendisini
saat, gün, ay ve yıl olarak tekrar eder.