Page 112 - Dergi Bursa Aralık 2012

110
zamansız
Günümüz saatleriyle ölçülen zamanla
güneş saatiyle ölçülen zamanın ifadesi
aynı değildir. Çünkü, güneş saati hep
aynı hızla çalışmaz. Güneş saatiyle
zamanın ifadesi Güneş’in gökyüzündeki
konumuna göre belirlenir. Ancak,
günümüz saatlerinde, bir yıldaki güneş
günlerinin ortalaması alınarak bir günün
saat cinsinden değeri bulunmuştur.
Buna ortalama güneş günü denir.
Ortalama güneş gününe göre ölçülen
zaman da ortalama zaman olarak
adlandırılır. Güneş saatiyle ölçülen
zamanaysa görünür zaman denir.
Görünür zamanla ortalama zaman
arasındaki farka da zaman denklemi
adı verilir ve bu fark 16 dakikadır.
Bu zamanların dışında yıldız zamanı
denilen ve yıldızlara göre ölçülen
zaman ifadeleri de vardır. Dünya,
güneşin çevresinde dolandığından,
yıldız zamanı öteki zamanlardan
farklıdır. Yıldızların gökyüzünde bir
kez dolanıp yeniden başlangıçtaki
konumlarına geri dönmeleri için geçen
zamana yıldız günü denir. Bir yıldız
günü, ortalama güneş gününden
biraz kısadır. Bu fark, dünyanın güneş
çevresindeki dolanım süresi olan 24
saati bulur.
Tüm bu zamanların dışında “ninemin
zamanı” vardır ki bundan yaklaşık 63
yıl öncesine tekabül eder... Annemin
zamanı da 35 yıl öncesine. Her birinde
şimdiye göre, yokluklar da anlatılır
zenginlikler de… Ninemin zamanıyla
annemin zamanının ortalaması ise
daha insancıl daha sosyal bir toplumun
hikayeleriyle doludur. Hepimiz
özlüyoruz şimdi o hikayeleri, şahit
olduklarımızı anlatırken. Burnumuzun
direği sızlıyor, dinlediklerimizi bu yıllara
aktarırken özeniyoruz. Ama nedendir
bilinmez tüm bu duygulara rağmen
artık hiç birimiz öyle değiliz. Özellikle
30- 45 yaş arası nesil, zamanı sevmek
açısından çok arada kalmış bir nesil.
Bir yanı hala o eski zamanın tadını
arzularken, diğer yanı bu yeni bireysel
toplumun rahatlığını seviyor. Kolayına
geliyor ama zaman konusunda diğer
yaş gruplarından daha mutsuz galiba…
Ya da bana mı öyle geliyor. Ne
dersiniz?
“Bir eylemin içinde geçtiği, geçmekte olduğu ya da geçeceği süre” diye ifade
ediliyor zaman... Yüzyıllardan beri felsefenin, matematiğin ve bilimin temel ilgi
alanlarından bir tanesi. Zamanın geçişini ölçmek için eskiden güneş saatleri,
su saatleri ve kum saatleri kullanılırdı. Günümüzdeyse elektrikli saatler, sarkaçlı
saatler ve atom saatleri kullanılıyor.
Kimine göre “zaman”
Neslihan Tunalı