66
semboller
Abdulkadir Kılınç
Ma Arapça su demek… Peki suyun
rengi nedir? Ya da var mıdır?
Zaman zaman anlatma ihtiyacı
hissettiklerinde insanlar Türkçedeki
- sal ekinin karşılığı olan –i ya da –yi
ekini kullanmışlar Arapçada. Mayi
demişler sıvıyı tanımlarken, suyu
betimlerken. Divan-ı Lügat-u Türk’te
Kaşgarlı Mahmut, mavi yerine çakır ve
gök sözcüklerini kullanmış. Biz de hala
kullanıyoruz çakır gözlü derken, “gök
mavisi” diyoruz.
Gökyüzünün rengidir. Gökyüzü, güneş
ışığının rayleigh dağılımına uğraması
sonucu mavi gözükür. Suyun mavi
gözükmesi ise suyun kırmızı civarındaki
dalga boylarını soğurması sebebiyledir.
Denizin rengidir, pırıl pırıl bir öğle
sonrasında yunusların teknenizle
yarıştığı… Soğuk bir renktir. Sarı gibi
içimizi ısıtan ya da kırmızı gibi bizi
tutkuyla yakan bir renk değildir. Ama
çok asildir. Koyusu lacivert, ciddiyet ve
asaleti temsil eder. Gözlerde asil durur
tıpkı atamızda olduğu gibi. Attila İlhan’a
şu dizeleri yazdırmıştır: “Mavi camdan
bir duvara çarptım, meğer gözleriniz
değil miymiş sultanım’’
Özgürlüğün rengidir. Denizler
kadar engin, gökyüzü kadar
sınırsız. Derinliğin rengidir,
sarhoşluk yapacak kadar. Psikolojide
mavi mutluluğu temsil eder. Sanatçıları
da etkilemiştir, ressam Yves Klein
için her renk bir karakterdi. Bazen
vahşi, bazen olumlu… Sonunda kendi
özel formülü ile oluşturduğu maviyi
resimlerinde ve diğer objelerde tek
renk olarak kullanmıştır. Picasso da bir
dönemini bu renge ayırmıştı.
Blues (maviler) bir müzik türüdür.
Amerikalıların bulduğu en iyi şeylerden
birinin, cazın atasıdır. Atalarının
toprakları Afrika’dan koparılıp getirilen
insanların hüzünlü, nostaljik yani yuva
hasretinin müziği. Mavi, Hindistan'ın
ulusal spor rengidir. Laikliği
temsil eder. Yönetmen Krzysztof
Kieslowski’nin, Fransız bayrağını
oluşturan üç rengin temsil ettiği ilkeleri
anlattığı üçlemesinin Trois Couleurs:
Bleu (Üç Renk: Mavi) filmindeki kavram
özgürlüktür. Sinematografinin başyapıtı
sayılabilecek bu filmde yönetmen
hüznü ve özgürlüğü, maviyi çeşitli
objelerde kullanarak, gözle görülebilir
hale getirmiştir. Bugün için türleri
tehlikede olup korunması gereken, 30
metreye ulaşan boyu ile gelmiş geçmiş
en büyük hayvan olduğu düşünülen
balinanın da adı mavi balina ya da gök
balinadır. Halikarnas Balıkçısı Cevat
Şakir Kabaağaçlı’nın, arkadaşları
Bedri Rahmi Eyüboğlu, Azra Erhat
gibi hümanist aydınlarla küçük balıkçı
veya süngerci tekneleriyle birkaç
günlük kısa Gökova turları yapmaya
başladığı geziler bugün mavi tur adıyla
hayatımızda. Tabi kıyılarımızın doğal
yaşamını koruyabildiğimiz sürece.
Öykü yazarlığının önemli isimlerinden
biri olan Richard Bach’ın -ki
soyağacının kökleri klasik batı
müziğinin devleri Bach’lara kadar
dayanır- gönülsüz bir mesihin
hikayesini anlattığı mavi tüy adındaki
kitabında pilot Shimoda şöyle der:
“Tekrar görüşebilmek için bir hoşçakal
gereklidir.”
İçinizden 1’den 10’a kadar saymaya başlayın. Bir, iki, üç, dört,
beş, altı, yedi… Sekize gelince durun. Şimdi bir meyve düşünün.
Sonrada bir renk düşünün. Tuttuğunuz meyve elma mı? Ya renk?
O da kırmızı mı? Ama bahsettiğim ikisi de değil!
*
Geçtiğimiz ay ölen blues sanatçısı
Gary Moore’un ünlü parçası.
Still got the blues*
