62
Çocuklarda burun tıkanıklığı sebepleri ve tedavisi
Bademcikler ağzımızın arka
tarafında, dil kökünün her
iki yanına yerleşmiş lenf
bezleridir. Bulunduğu yer
nedeniyle irileşmesi halinde
boğazı daraltarak horlamaya
ve daha ileri durumlarda
uykuda nefes tıkanmalarına
neden olabilir.
Uyku sırasında gevşeyen
boğaz etrafındaki kaslar
bademcik nedeniyle zaten dar
olan hava yolunun tamamen
kapanmasına neden olur.
Çocuklarda horlama; yatakta
sık yer değiştirme, huzursuz ve
yetersiz uyku, gece terlemeleri
gibi belirtilerle ortaya çıkar. Bu
durum, büyüme ve gelişmede
geri kalmaya, saldırganlık,
huysuzluk gibi kişilik
değişikliklerine, öğrenme
güçlüklerine neden olabilir. Bu
istenmeyen durumlar daralan
nefes yolundan havanın
geçememesi, akciğerden kana
karışan oksijenin azalmasına
bağlı olarak dokulara ve
beyne yeterli düzeylerde
ulaşamaması nedeniyle olur.
Uykuda nefes alma güçlüğü
yaşayan çocuklarda bademcik
dokusunun alınması veya
çeşitli teknolojik yöntemlerle
küçültülmesi dünyada yaygın
olarak kabul gören tedavi
yaklaşımıdır.
Çocuklarda ameliyat
sonrasında erken dönemde
uykuda rahatlama gözlenir;
ilk altı aylık süreç sonunda
gelişme ve büyümelerinde
olumlu değişiklikler görülebilir.
Bu ameliyatla hava yolu önemli
ölçüde genişletilir, ancak ağrılı
bir ameliyat olması nedeniyle
çocuklar ve ebeveynler için
zorluk çıkabilir. Ağrı nedeniyle
çocuğun ameliyat sonrası
ilk 10 günde gıda alımı
azalabilir ve çocuk uzun süre
ebeveynlerinin ilgisine muhtaç
olabilir.
Bademcik ameliyatları için
günümüzde farklı seçenekler
vardır. Örneğin yüzyılı aşkın
süredir uygulanan klasik
yöntem, bisturi ve makas gibi
keskin aletler ve bademciği
alttaki kas tabakasından
ayırmaya yarayan mekanik
aletlerle yapılan bir ameliyattır.
Avantajları eskiden beri
kullanılan ve alışılmış yöntem
olması ve bademcikleri
tam olarak çıkarmasıdır.
Dezavantajları ise zaman
zaman kanama ve sıklıkla
yemek yerken ağrıya yol
açmasıdır. Hem kronik
bademcik iltihaplarının hem
de uykuda nefes durması ve
horlama tedavisinde kullanılır.
Elektrokoter yönteminde
keskin aletler yerine elektrik
akımı kullanılır. Bu yöntem
ile bademcikler tam olarak
çıkarılır. Ancak ameliyat
sonrası yutkunurken ağrı
olabilir. Hem kronik bademcik
iltihaplarının hem de uykuda
nefes durması ve horlamanın
tedavisinde kullanılabilir.
Coblator yönteminde radyo
frekans enerjisi ile dokuları
buharlaştırabilen bir cihaz olan
Coblator kullanılır. Bu cihaz ile
bademciklerin büyük bir kısmı
alınabilir. Kanama ve ağrının
neredeyse hiç görülmemesi
ve iyileşmenin çok çabuk
olması gibi avantajları vardır.
Özellikle tıkayıcı büyüklükteki
bademciklerin küçültülmesi,
kronik bademcik iltihaplarında
hastalıklı dokunun büyük
ölçüde ortadan kaldırılması
amacıyla kullanılabilir.
Ayrıca bademciklere bağlı
ağız kokusu şikâyetlerinde
erişkinlerde de koku yapan
dokunun ortadan kaldırılması
da kullanım alanları
arasındadır.
Radyo frekans yöntemi klasik
ameliyatın dezavantajlarını
ortadan kaldırır. Havayolunda
genişlemeyi sağlarken, bu
işi ağrısız başarır. Radyo
frekans enerjisi veren cihaza
bağlı iğne bademciklere
batırılır. Bu iğne yoluyla
verilen radyo frekans enerjisi
bademciklerin büzüşmesine
ve boyut olarak küçülmesine
neden olur. Araştırmalar bu
yöntemle hava yolunda %70-
80 genişleme sağlanabildiğini
göstermiştir. Erişkinlerde ve
büyük çocuklarda bu yöntem
genel anestezi verilmeden
de uygulanabilir. Uygulama
sonrasında ağrı olmaz. Bu da
normal yemek alışkanlıklarına
dönmeyi kolaylaştırmakta,
çocuklarda ve ailede ameliyat
sonrası oluşan huzursuzlukları
önler. Hastalıklı olmayan ancak
büyük olan bademciklerin
çıkartılmayıp sadece
küçültülmesi amaca uygun
tedavi sağlar. Termal Welding
sisteminde bademcik ameliyatı
dokudaki protein moleküllerini
doğal halini bozan (denatüre)
eden bir ısıtıcı sistem
kullanılarak gerçekleştirilir.
Avantajları ameliyat sırasında
kanamanın az olması, normal
diyete dönüş süresinin kısa
olması ve ameliyat sonrası
ağrının daha az olmasıdır.
Bademcik ameliyatı şu
durumların herhangi birisinin
olması durumunda gereklidir:
- Sık bademcik iltihabı
geçiriliyorsa (Senede 5 veya
daha fazla sayıda).
- Uykuda horlama ve nefes
kesilmesine sebep olacak
kadar sorun çıkaran büyük
bademciklerin varlığında.
- Çocuğun havale geçirmesine
sebep olan sık bademcik
iltihapları oluşuyorsa.
- Beslenme bozukluğu
ve kilo kaybına yol açıp
büyümeyi, gelişmeyi bozacak
kadar büyük bademciklerin
varlığında.
- Erişkinlerde tüm tedavilere
rağmen geçmeyen bademcik
taşı ve ağız kokusu varlığında.
- Geçirilen bademcik iltihapları
kalp, eklem ve böbrek
romatizmasına yol açmışsa
(hastanın bu aşamaya
gelmesini hiç arzu etmiyoruz).
Bademcikler ağzımızın arka tarafında, dil kökünün her iki yanına yerleşmiş lenf
bezleridir. Bulunduğu yer nedeniyle irileşmesi halinde boğazı daraltarak horlamaya
ve daha ileri durumlarda uykuda nefes tıkanmalarına neden olabilir.
çocuk sağlığı
pediatric
Op. Dr. Bülent Aymelek
Kulak Burun Boğaz Uzmanı
Özel Bursa Anadolu Hastanesi
