Page 55 - Dergi Bursa Şubat 2013

53
19. yüzyılda sanayileşmenin hızlanması
ile başladı. Ekonomik, sosyal, kültürel
ya da siyasal alanda her şey hızla
değişiyordu. Sermayeler kadar
düşünceler de yer değiştiriyordu.
Farklı ideolojilerin kavramsal olarak
başkalaşması ile dünyanın dengeleri
yerinde durmuyordu. Bundaki
en önemli neden ise elbette ki
sanayileşmeydi. Fakat en az onun
kadar önemli ve onunla birlikte büyüyen
önemli bir gelişme daha yaşanıyordu.
Ulaşım alanındaki köklü değişiklikler
başta ekonomi olmak üzere neredeyse
her şeyi etkiledi. Özellikle Avrupa’nın
gelişmesine katkıda bulunan bu süreç,
gelişmeleri doğru algılayan ülkelerin
iç pazarlarında hareketlilik sağladı.
Ulusal Pazar olgusu ve milliyetçilik
temelli oluşumların temelinde ise
demiryollarının büyük etkisi vardı.
1825-1830 yılları arasında, İngiltere’de
demiryollarının teknik açıdan
uygulanabilirliği ve işlevselliğinin
farkına varılmış; ilk kısa mesafe hatları
1827’de ABD’de, 1828 ve 1835’te
Fransa’da, 1835’te Almanya ve
Belçika’da, 1837’de Rusya’da açılmıştı.
Osmanlı İmparatorluğu’nda ise
1830’larda demiryolları projelendirilmiş,
yüzyılın ortalarında yapım çalışmaları
başlamıştı. İlk demiryoluna İskenderiye
– Kahire hattında 1851 yılında başlandı.
Avrupa topraklarında ise Çernova-
Köstence yani Tuna – Karadeniz
demiryolları açıldı. Anadolu’da ise İzmir
– Aydın ve İzmir-Kasaba Demiryolları
olarak İngilizler tarafından 1866’da inşa
edildi.
Ulusal mücadele döneminde ise,
TBMM’nin açılışının ardından, işgal
bölgeleri dışında demiryollarına
el koyuldu. 16 Temmuz 1920’de
Eskişehir’de müdürlük kuruldu. 1924
ve 1925 yıllarında yasa ile demiryolu
yapımı desteklendi. Demiryolu
hatlarının millileştirilmesi 1928’i, hatta
kapsamlı olarak millileştirilmesi 1930’u
buldu.