52
karşısında yapılan bir konuşma ya da
söylenen bir şarkı, havayı titreştirdiği
için en temel kayıt tekniği ile kayıt
almak mümkün oluyordu: Hava
diyagramda titreşimler meydana
getirdiği için, diyagrama bağlı olan
iğnede de titreşmeler olur. İğne,
titreşerek, dönmekte olan balmumu
kalıbı üzerinde, titreşme durumuna
göre inişli çıkışlı çizgiler çizer. Böylece,
bir kalıp elde edilmiş olunur. Bu
kalıptan nikel kalıplar çıkarılır. Sonra da
bu nikel kalıptan, bildiğimiz gramofon
plâkları çoğaltılır.
İlk plaklar 1880'lerde ortaya çıkmaya
başlamıştı. 1890’ların sonlarına
kadar bu plaklar kullanıldı fakat
geliştirilen yeni bir plastik maddenin
kullanılmasıyla plakların kırılganlığı
önlendi. Ayrıca farklı üreticiler
tarafından farklı çaplarda üretilen
plakların yerine ilk standartlar da kabul
edildi. Böylelikle genel olarak 78'lik
denilen aslında dakikada 78,26 devirlik
plaklar standart hale geldi. Türkiye’de
bu yeni teknoloji ile üretilmiş plaklara
taş plak dedik. Ayrıca 16 devirlik bir
plak da ortaya çıktı fakat piyasada
kendisine yer edinemedi…
Aradan geçen yıllar boyunca plak
kaydı teknolojisinde çok sayıda yenilik
ortaya çıkmasına rağmen plakların
yapısındaki asıl değişiklikler 20. yy’da
oldu. Özellikle 78 devirlik plaklarda
sadece 4 dakika civarında kayıt
yapılabilmesi ve kırılgan olmaları çeşitli
arayışları ve araştırmaları beraberinde
getirdi. Ve en sonunda 33'lük olarak
bilinen plaklar ortaya çıktı. Bu plakların
gerçek devirleri 33 1/3 devirdi.
Türkiye’de genel olarak “uzunçalar”
olarak biliniyorlar. Bu plakların
üretiminde ise özel bir plastik reçine
kullanılıyordu. Bu sayede kolaylıkla
kırılmıyorlardı. Ayrıca gelişen kayıt
teknolojisinin de yardımıyla gürültü
oranları düşürülerek, müzik kalitesi de
büyük ölçüde artırılmıştı. 33 devirlik
plakların hemen ardından 1949 yılında
45 devirlik plakların ortaya çıkması
ile genel anlamda formatın gelişimi
tamamlanmış oldu.
Günümüzde farklı ağırlıklarda üretilen
plaklar olsa da en yaygınlıkla 33 1/3
ve 45 devirlik plaklar üretiliyor. Ama
kullanım oranları giderek düşüyor
plakların… Gelişen teknolojiye yenik
düşüyorlar birer birer… Hepsinin
kalbi kırılıyor, bizleri terk etmek
istemiyorlar…
geçmiş zaman kipinde
