106
ruhun gıdası
Geçen yazımızda Ashtanga Yoga’dan
bahsetmiştik. Bu yazımızda da
bir başka Yoga türü olan Hatha
Yoga’dan bahsedelim. Hatha Yoga
geleneği ilk olarak M.S. 6. yy’da Bilge
Matsyendranath ve öğrencisi Bilge
Goraknath tarafından Hindistan’da
kurulmuş. Yüzyıllar içerisinde
gelişimini sürdürerek 15. yy’da Swami
Swatmaram tarafından yazılan Hatha
Yoga Pradipika ile bugünkü bildiğimiz
şeklini almış. Buddha’yla aynı dönemde
yaşamış olan Patanjali’nin Ashtanga
Yoga’sında Buddha’nın öğretilerinin
etkileri görülür. Ashtanga Yoga’da ilk
olarak ahlaki yönlere vurgu yapılır.
Aydınlanmaya giden sekiz basamakta
kişinin takip etmesi gereken sosyal
ve içsel kurallar bütünü vardır.
Tantralardan etkilenen Hatha Yoga
ise farklı bir yol izler. Hatha Yoga
Ashtanga Yoga’da bahsedilen sosyal
ve içsel disiplinin insanın kendiliğinden
sahip olması gereken, sahip değilse
de zaman içinde içsel bir dönüşümle
ortaya çıkaracağı bir değerler bütünü
olduğunu ileri sürer. Kişi zorla bu
değerleri takip edecek olursa kendisini
daha ileri bir bilinç seviyesinde değil
içsel bir çatışma içerisinde bulacaktır.
Bu değerleri körü körüne inanmadan,
hissetmeden uygulamaya çalışmak
kişilik üzerinde dengesizlik ve zihinde
huzursuzluk yaratacaktır. Bu nedenle
kişinin bu sosyal ve içsel disiplini
takip edebilmesi için önce kendini
hazırlaması gerekir. Zaman içerisinde
Hatha Yoga yolunda ilerleyen birey
geçirdiği dönüşümle bu değerleri
kendiliğinden takip etmeye başlayacak
ve Ashtanga Yoga’nın da son adımı
olan Samadhi’ye, yani aydınlanmaya
ulaşacaktır. Bu anlayış üzerine kurulan
Hatha Yoga basit ve mantıklı bir
yaklaşım geliştirmiştir.
Hatha Yoga’da atılacak ilk adım bedeni
arındırmaktır. Hindistan kökenli ve
yaklaşık 5000 yıllık bir yaşam bilimi
olan Ayurveda’ya göre bedende üç
ayrı madde vardır ve bunlar mukus,
gaz ve asittir. Bedende bu üçü
dengenlendiğinde kişi ideal sağlık
haline kavuşur. Hatha Yoga geliştirdiği
altı farklı temizlik yöntemiyle bu üç
maddeyi dengelemeyi hedefler.
Neti (burun temizliği), Dhauti (dahili
temizlik), Basti (yogik lavman), Nouli
(karın masajı), Kapalbhati ve Trataka
(göz temizliği) uygulanarak solunum,
sindirim, boşaltım ve sinir sistemi başta
olmak üzere bütün bedensel sistemler
dengelenir. Bu yöntemler aynı zamanda
yaşam enerjisi Prana’nın bedenimizde
dolaştığı kanallardaki mevcut
tıkanıklıkları da temizleyerek fiziksel ve
zihinsel rahatsızlıklardan kurtulmamıza
yardım eder.
Temizlik teknikleriyle arındırılmış
beden için bir sonraki adım Asanalar
yani Yoga duruşlarıdır. Asanalar
meditasyon ve ileri teknikler için gerekli
olan rahat ve sabit duruşlardır. Bir
Yoga duruşunda bedeni önce farklı
şekillerde esnetir ve gerdiririz. Daha
sonra o duruşun içinde sakinleşerek,
rahat bir şekilde kalırız. Bu da bedeni
kuvvetlendirir ve dayanıklılığını artırır.
Özellikle kas sistemi kuvvetlenerek
diğer sistemleri destekler. İç organların
işleyişi ve etkinliği artar. Bu da
bedenin diğer kısımlarını olumlu bir
şekilde etkiler. Yoga duruşlarında
aynı zamanda zihinle bedeni birbirine
bağlamaya çalışırız. Nefesimize de
dikkat ederek gerdirdiğimiz eklemlere
ve kaslara odaklanarak beden
farkındalığımızı yükseltmeye çalışırız.
Asana çalışması esnasında bedenin
farklı bölgeleri esnerken ve gerilirken
rahatlamak, sakin kalabilmek öğrenilen
bir hünerdir. Bu çalışmalar beden,
zihin ilişkisini kuvvetlendirir. İleri düzey
farkındalık çalışmaları için başlama
noktası sağlıklı bir bedendir. Yoga
duruşlarına çalışmamızın nedeni de
budur.
Hatha Yoga’nın üçüncü aşaması
Pranayama; yaşam enerjisini kontrol
etmemizi sağlayan nefes çalışmalarıdır.
Evrendeki yaşam enerjisine Prana
denir ve bütün olaylar bu enerjinin
Özgür Akkaya Erdemol
Yoga Eğitmeni
Hatha Yoga
