108
Tiroid ve hastalıkları
genel sağlık
Op. Dr. Ruhi Sayar
Anadolu Hastanesi
Belirtileri
Tiroid bezinin çalışmasıyla ilgili
sorunlarda hastaların boyun ön
kısmında bir şişlik ve nadir olarak ağrı,
boğazda baskı hissi, ses kısıklığıyla
hekime başvurduğu söylenmektedir.
Bazen şişlik hasta yakınları tarafından
farkedilir ve kendisinin bir şikâyeti
olmaz. Bu durum çoğunlukla tiroid bezi
büyümesine, yani guatra bağlıdır. Ağrı
ise tiroid iltihabına veya tiroid içine
kanamaya bağlı olabilir.
Hipotiroidi ve hipertiroidi
Tiroid bezinin çok farklı hastalıkları
olabilir. Ülkemizde en sık görülen
biçimi guatrın büyümesi ya da
tomurcuklanmasıdır. Bu hastaların
tiroid tümörleri açısından araştırılması
gerekmektedir. Hipotiroid hastalar;
ciltte kuruluk, saçlarda kabalaşma,
yüzde ve vücutta şişlikler, üşüme,
uykuya eğilim, kabızlık, kadınlarda
adet düzensizlikleri, seste kalınlaşma
ile başvurabilirler. Hipertiroidi ise aşırı
tiroid hormonu salgılanması sonucu
görülür. Hastalar, iştah artmasına
rağmen kilo kaybı, çarpıntı, terleme,
sıcağa tahammülsüzlük, titreme,
bağırsak hareketlerinde süratlenme,
adet düzensizlikleri, uyku bozukluğu ve
sinirlilik yakınmaları ile gelebilirler.
Tanıda kullanılan testler
Tiroid hastalığından şüphelenildiği
durumlarda öncelikle hastanın hastalık
öyküsü alınır ve ayrıntılı muayene edilir.
Kanda tiroid hormonlarının düzeylerinin
tayininin yanısıra ultrasonografi,
sintigrafi olarak adlandırılan
görüntüleme yöntemi, tiroid bezinden
ince iğne ile örnek alınması başlıca tanı
yöntemleri olarak kabul edilmektedir.
“Kanser olur muyum?” sorusu
tiroid hastalığı olan birçok hastanın
kafasını kurcalayan bir sorudur.
Mevcut bir guatrda kanser saptanmaz
ise genelde bu bezde sonradan
kansere dönüşme gözlenmez. Tiroid
kanserleri çoğunlukla tedaviye çok
iyi yanıt verirler ve hastanın yaşam
süresini etkilemezler. Vücudun diğer
organlarında görülen kanserlere göre
oldukça iyi bir seyir gösterir. Boyun
bölgesinin dıştan ışın alması tiroid
kanseri riskini artırır. Tiroid bezinin
hızlı büyümesi kanser açısından
şüphelenilmesi gereken bir durum
olarak değerlendirilir.
Geç dönem bulgusu, sert guatr, bazen
boyunda hissedilen lenf bezleri, yemek
borusuna kadar kanser yayılmışsa
yutma güçlüğü, nefes alma güçlüğü,
ses kısıklığı gibi belirtiler görülebilir.
Tiroid kanserinin erken tanısında
ultrasonografi ile belirlenen nodüller
değerlendirilir. Tiroid sintigrafisinde
tespit edilen soğuk nodül varlığında
nodüllere uygulanan iğne biyopsisinde
alınan örneklerin laboratuvarda
değerlendirilmesinden sonra tanı
konulabilir. Erken tiroid kanserlerinin
çoğunluğu şüpheli nodüllerin varlığı
sonucu verilen ameliyat kararlarından
sonra tespit edilebilir.
Tedavisi
Tiroid kanserinin tedavisi cerrahidir.
Tiroid bezinin uygun şekilde doku
bırakmaksızın temizlenmesi gerekir.
Tiroid kanserleri dışında ise, kozmetik
nedenler, yutma güçlüğü ve nefes
alma problemlerinin ortaya çıktığı,
ses kısıklığının geliştiği durumlarda
ameliyat tercih edilebilir. İlaç tedavisine
yanıt vermeyen hipertiroid durumunda,
şüpheli tiroid bezi nodüllerinde ve
hastanın görüntü olarak rahatsızlık
duyduğu durumlarda hastaya ameliyat
önerilebilir. Tiroid bezi yapısal olarak
iki adet lobdan oluşur. Bu nedenle
her iki lop ayrı ayrı değerlendirilerek
ameliyatı planlanır. Hastanın durumuna
göre her iki lobun tamamen alınmadan
her iki loptan biraz doku bırakılarak
ameliyat yapılabilir. Bazen de bir
taraf tamamen çıkarılır diğer tarafta
biraz doku bırakılır. Tümör söz
konusu olduğunda ise her iki lobun
da çıkarılması gereklidir. Ameliyatta
hastanede kalış süresi maksimum iki
gündür. Genellikle hastalar ameliyattan
bir gün sonra taburcu edilir. Bir hafta
içinde normal hayata dönebilirler. Tiroid
hastalarının ameliyattan sonra iyi takip
edilmesi gerekir. Kontrollere gelmeyen
hastalarda operasyon sonrasında
tekrarlama ya da hormon eksikliğine
bağlı problemler gelişebilir.
Gırtlağın ön tarafında bulunan tiroid bezi salgıladığı
hormonlarla, vücuttaki tüm organların işleyişini
ve metabolizmasını etkilemektedir. Ancak; bazı
mikroplar, ısı değişiklikleri, iyot eksikliği ya da fazlalığı,
radyasyon, kullanılan ilaçlar, yaşlanma ve kanser gibi
faktörler tiroid bezinin çalışmasını bozar.
