48
film şeridi
storyboard
Sinemaya gönül veren, emek
veren insanların varlığıyla
sürdürdü sinema kültürü
Bursa’daki varlığını. 70’li yıllarda
babasının ölümü üzerine Ünlü
Cadde’deki “film distribütörlüğü
işinin başına geçen Ferruh
Nayman gibi sinema
sevdalılarıyla dağıldı sinemanın
ışıltısı kentin her yanına. Bursa
ve merkez ilçelerine film
dağıtımı yaptı Nayman. 1983’te
kapanıp yerine bir mağaza
açılana dek Heykel’de Dilek
Sineması’nın işletmesine ortak
oldu. Daha sonra Tayyare, Burç
ve Yazıcıoğlu sinemalarının
işletti yıllarca. Onlar da zamana
yenik düştü sonra. Sonradan
iş hanına dönüştürülen
Reyhan’daki Kısmet Sineması,
daha sonra uzun yıllar Prestij
Sineması adıyla hizmet veren
Setbaşı’ndaki Saray Sineması…
Artık hiçbiri yok. 70’li yılların göz
bebeği olup 80’li yıllarda yanıp
kül olan Sunar Sineması da
yok. Açık havada sinema keyfi
sunan sinemaları da yok oldu
Bursa’nın… Aynalı Çarşı’nın
yanındaki İnci Sineması,
Zafer Plaza karşısındaki
dükkânların üzerinde bulunan
Zafer Sineması, Mahfel’in
arkasındaki Setbaşı Sineması,
Kayhan’daki Nur Sineması…
O günleri hayal meyal de olsa
hatırlayanların hafızalarında
saklı Bursa’nın eski sinemaları.
Seyircilerinin, makinistlerinin,
yer göstericilerinin anılarında,
bugünkü büyüklerin
çocukluklarında…
Bursa’nın “en birinci”
sineması
Bursa’nın kültür ve sanat
birikimi, tiyatro ve sinema
kültürü içinde hep önemli bir
yere sahip olmuştur Tayyare…
1932’de kapılarını açtığı ilk
günden itibaren dur durak
bilmeden çalıştı çünkü. 90’lı
yıllarda bir Tayyare Kültür
Merkezi adını alana dek 60 yıl
boyunca Bursalıların sineması
oldu. İlk açıldığında “Tayyare
Cemiyeti Tiyatrosu” adıyla
anılırken sinema etkinliklerinin
başladığı 1933 yılından itibaren
“Tayyare Sineması” oldu. O,
Bursalılar için kentin “en birinci”
sinemasıydı. Öyle diyordu
Bursa Sesleri dergisinin, 29
Birinci Teşrin Ekim 1936 tarihli
sayısı: “Sinemanın giriş yeri
yarı yarıya kadar yeşil, üstte
rafı kırmızı olmak üzere yağlı
boya boyatılmış, antredeki
büyük salon ve bilet gişeleri
yeniden yıktırılarak mükemmel
bir hale getirilmiş, büfesi
baştan başa döşenmiş,
içerisi temizlenmiş ve mobilya
noksanları tamamlanmış
ekranın büyük perdesi otomatik
olarak açılıp kapanacak bir hale
getirilmiş, nefes almaları bile
işittiren yeni sesli makinesi ile
Türkiye’deki en birinci sinemalar
derecesine çıkarılmıştır.”
Tayyare, Cumhuriyet tarihinin ilk
modern sinema-tiyatro-konser
salonlarından biri olmanın
gururuyla ayakta durdu yıllarca.
Bugünlerde dinleniyor. Kendiyle,
anılarıyla, yaşanmışlıklarıyla
yüzleşiyor. Karşımıza yepyeni
haliyle çıkmak, Bursalılarla
yeniden buluşmak için
hazırlanıyor. Geçmişi yoğun,
kendisi yorgun ama Bursalıların
da desteğiyle zamana direniyor.
Yıldızlar geçidi
Sinemanın ışıltılı dünyası ve
Bursa’da her geçen gün biraz
daha gelişen sinema kültürü, bu
topraklardaki yeteneklerin de
gün yüzüne çıkmasını sağladı.
Beyazperdeye yansıyan Bursalı
yetenekler, Bursa’da doğmuş
ya da hayatının büyük bir kısmı
Bursa’da geçmiş olan birçok
isim Bursalıların gurur kaynağı.
Sanat Güneşi Zeki Müren,
sanatın her alanında olduğu gibi
sinema sektöründe de bir yıldız
gibi parladı ve Türk sinemasında
birçok başarıya imza attı. Halil
Ergün, Erdal Özyağcılar, Aydan
Şener, Ceyda Düvenci, Burcu
Kara, İpek Erdem, Erkan Kolçak
Köstendil, Eser Yenenler, Vildan
Atasever, Ata Demirer, Hande
Soral, Olgun Şimşek, Hande
Ataizi, Ali Uyandıran, Şerif Sezer,
Nur Sürer, Erkan Can, Ececan
burnt down during the 80’s. The
open air cinema halls of Bursa
also disappeared completely…
Inci Cinema Hall near Aynalı
Bazaar, Zafer Cinema Hall along
the stores across the Zafer Plaza,
Setbaşı Cinema Hall behind
Mahfel, Nur Cinema Hall at
Kayhan… Old cinemas of Bursa
are hidden in the memories of
those who remember those days
even if vaguely. In the memories
of the audience, machine
operators and ushers, in the
childhood days of the adults of
our day…
The “most best”
cinema hall of Bursa
Tayyare has always had an
important position with regard to
the culture and arts accumulation
in Bursa as well as the theater
and cinema culture… Because
it worked non-stop since it first
opened its doors in 1932. It
operated as the cinema of the
locals of Bursa for 60 years until
it was named as Tayyare Culture
Center during the 90’s. It was
known as “Tayyare Association
Theater” when it was first opened
but then took on the name of
“Tayyare Cinema Hall” in 1933
when the first cinema activities
started. It was the “most best”
cinema hall for the locals of
Bursa. That’s what was written in
issue 29 Birinci Teşrin October
1936 issue of the Bursa Sesleri
magazine: “The entrance of the
cinema hall has been painted
half in half as green with upper
shelf as red, the large hall at the
entrance and the ticket counters
have been demolished to be built
perfectly again, the canteen has
been redecorated, interior has
been cleaned, additional furniture
have been bought, the screen
has become fully automated
and it has become one of the
most best cinema halls in Turkey
with its new audio machine that
will enable the audience to hear
even the breathings”. For years,
Tayyare operated with the pride
of being one of the first modern
cinema-theater-concert halls of
the Republic Era. Nowadays,
it is resting. It’s facing itself
along with its memories and
experiences. It is preparing to
face us the locals of Bursa with a
whole new appearance. It has a
rich history and it is worn out but
it continues to resist the passage
of time with the support of the
locals of Bursa.
Stars passing by
The glamorous world of cinema
and the cinema culture that
continued to develop with each
passing day in Bursa enabled
talents to emerge from these
lands. Talents from Bursa on
the white screen, those born in
Bursa or who have spent a vast
portion of their lives in Bursa
are the source of pride for the
locals. Sun of Art Zeki Müren
was also a star in the cinema
sector as much as he was in
any field he was in at the time
and had many great successes
in Turkish cinema. Halil Ergün,
Erdal Özyağcılar, Aydan Şener,
Ceyda Düvenci, Burcu Kara, İpek
Erdem, Erkan Kolçak Köstendil,
Eser Yenenler, Vildan Atasever,
Ata Demirer, Hande Soral,
Olgun Şimşek, Hande Ataizi, Ali
Uyandıran, Şerif Sezer, Nur Sürer,
Erkan Can, Ececan Gümeci,
Zafer Altun, Baykal Kent, Sarp
Apak, Ahmet-Mustafa Uğurlu
brothers… Some are locals of
Bursa from birth, some are by
heart.
There are of course those
locals of Bursa who have set
their hearts on cinema but who
have preferred to work behind
the scenes. The directors for
instance. Like Ezel Akay who
was born in Inegöl and who
added a whole new dimension
to our imaginations by telling
the “Aesop Tales”. When “Vurun
Kahpeye” a 1949 film by Lütfi
Akad was shot once again in
1964, it was Orhan Aksoy born
in Bursa Mustafakemalpaşa
who was sitting at the director’s
seat. Taylan Brothers who have
made many award winning films
in addition to television series
and who are known by films
such as Vavien, Küçük Kıyamet,
Okul (Durul and Yağmur Taylan)
are also locals of Bursa, born
in İnegöl. Turgut Yasalar who
has directed many films such as
Sis ve Gece, Şeytanın Pabucu
along with many television series
who is also the founder of the
Screen Writers Association
(SIYAD) is also another cinema
veteran from Bursa. Asli Zengin
who works in the screenwriting
team of many popular TV series
in addition to writing scripts for
films such as “Sadece Sen”,
“Romantik Komedi” along with
