54
sanatçısı oldu. Ama bunun
için 2 sene boyunca sabırla
ve özveri ile çalıştı, takip etti.
İşi bitti mi hayır. Hiçbir zaman
da bitmeyecek. Kendisini
geliştirmeye devam etmek
zorunda. 2010’da Anadolu
Sigorta “Bir Usta Bin Usta”
kursunu gerçekleştirdim.
28 kişi kursu bitirdi. Usta
olarak Tayfun Özeren, İ.Hakkı
Özemek, Bülent Akay ve Ufuk
Durmaz’a peştamal kuşadım.
Karagöz eskiden mum
ışığında oynatılırmış,
mumun verdiği titrek
ışık yerine gelen spot
ışığı sizce Karagöz’ün
estetiğini öldürdü mü?
Işığın oyundaki anlamı
nedir?
Esasen Karagöz mumda
değil bir tür kandil ışığında
oynatılırdı. Hatta şöyle geçer:
“Perde kurduk şem’a yaktık,
aydın olsun perdemiz. Gösterip
yüz bin hayali, neş’e dolsun
perdemiz…” Spot ışığı da
büyük bir problem teşkil
etmiyor çünkü ışığını oyunun
gidişatı ve sahnenin durumuna
göre ayarlıyoruz. Işık gölge
oyunu için hayati. Karagöz’ün
bugünlere gelmesine vesile
olan Şeyh Küşteri de şöyle
der; “Işık hayattır, ışık sönünce
hayat da söner…”
Oyunu çocuklara ve
yetişkinlere sunarken
ne gibi farklılıklar
oluyor? Oyun esnasında
bahsedeceğiniz konunun
içeriğinde nelere dikkat
ediyorsunuz ve ne kadarı
doğaçlama?
Karagöz sanatçısı önce
seyirciye bakar ve perdenin
önüne gelip “hoşgeldiniz”
der. Biraz sohbet eder ve
seyircinin özelliklerine göre
geleneksel muhaverelerine
yeni doğaçlamalar ekler. Eğer
ki seyirciler çocuksa onların
anlayacağı dilden sürdürür
oyunu. Şekiller ve şarkılar
koyar. Böylece oyun izleyicisine
daha yakın ve etkileyici olur.
Karagöz ve Hacivat sizce
gerçek canlı bir varlık
olarak yaşadı mı? Yoksa
bu konuda bir muallâk mı
yaşanıyor?
Bu konu aslında biraz da
söylence... Demek istediğim
yaşadılar mı yaşamadılar
mı net bir bilgi bulunmuyor
elbette ama bizler Bursalılar
olarak onların Bursa’da Orhan
Cami yapımında çalışan iki
usta olduğuna inanıyoruz ve
inanmalıyız da. Böylesine etkili
bir sanatın ortaya çıkabilmesi
için yaşamış olmalılar zaten.
Karagöz ülke gündemini
ya da uluslararası
gelişmeleri takip ediyor
mu? Seyirciler arasında
turistler olduğunda
konular bundan etkileniyor
mu?
İyi bir Karagöz sanatçısı hem
ülke hem de dünya gündemini
takip edebilmelidir. Bu iş
genel kültür ve birikiminizin de
olmasını gerektiriyor. Çünkü
bu kültürün oyuna yansıması
gerekiyor. Devamlı kendisini
yenilemesi de gerekli. Çünkü
“ben oldum” deme lüksüne
sahip değil. Turistlerin ise bu
oyuna dâhil olması daha çok;
ilgi çekici müzikleri, tef sesi ve
hareketlerinden kaynaklanıyor.
Tasvirlerin görüntüleri ve
sunumu onlara farklı geliyor.
Bu yıl Uluslararası
Kukla ve Gölge Oyunları
Festivali’nin on beşincisi
düzenlenecek. Bu
etkinliğin Bursa’ya
ve gölge oyununun
gelişimine yönelik
kazanımlarını neler
oluyor? Beklentilerinizi
karşılayabiliyor musunuz?
İlk dört festivali kurduğumuz
bir festival komitesi ile
gerçekleştirmiştik. 93
senesinde bu komite üyeleri
Unima’ya üye oldu ve
çalışmalarımızı bu şekilde
gerçekleştirdik. Unima
Bursa şubesini Ocak 97’de
kurduk ve 9 yıl 2 ay kadar
the aesthetics of Karagöz?
What is the meaning of light
for the play?
Actually Karagöz was staged
not under candlelight but under
the light of a kandil which is a
special form of lantern. Indeed
one says: “Stage is set, the light
is on, let our stage be illuminated.
Let our stage fill with joy under
a hundred thousand dreams…”
Spot light does not pose a big
issue because we adjust the
light according to the play and
the scenes. Light is critical for
shadow play. Şeyh Küşteri says
this for the development of
Karagöz; “Light is life, life is lost
when light is out…”
What are the differences
in staging to children and
adults? What are the issues
you take into account when
deciding on the topic of
the play and how much is
improvisation?
A Karagöz artist first views his/her
audience and he/she “welcomes”
them by stepping out in front of
the stage. He/she chats for a
while and adds improvisations
according to the general
attendance. If the audiences are
children, he/she continues the
play in a manner that children
will understand. So he/she adds
shapes and songs. Thus, the play
suits the audience more and is
more effective.
Do you think Karagöz and
Hacivat actually lived? Or is
this still a mystery?
Well, this issue is actually
hearsay… What I mean is that
there is no real information as to
whether they have lived or not,
but of course we believe that they
are two construction workers
who worked at the construction
site of Orhan Mosque in Bursa
and we should do so. They must
have really lived to inspire such a
powerful art form.
Does Karagöz follow the
agenda of the world or the
country? Is he affected by
the audience if there are
tourists among them?
A good Karagöz artist should be
able to follow the agenda of the
world and the country. This job
requires that you have a cultural
background as well. Because
that culture should be reflected
in the play. The master should
continue refreshing himself/
herself. Because he/she does
not have the luxury to say that,
“I am a master now!”. Tourists
are attracted to this play more so
because of the attractive songs,
the sound of tambourine and the
movements. The depictions and
presentations are quite attractive
and different for them.
This year the fifteenth
International Puppet and
Shadow Play Festival will
be held. What are the
contributions of this festival
to the development of
shadow play in Bursa? Are
your expectations met?
The first four festivals were
organized with a festival
committee. In ’93, the committee
members also became members
of Unima and thus we continued
working. We established the
Unima Bursa branch in January
’97 and we gave service at the
Karagöz House for 9 years and
2 months. Afterwards, these
organizations started to be held
with the support of the Bursa
Municipality and the Culture Arts
and Tourism Association… We
believe that the first festivals were
better. Because the local public
was also in on it. Everybody
gave support as a sponsor as
well. Now everything is run by
the municipality so no one gets
involved anymore. Of course
this is also caused by the rapid
growth of Bursa and the decrease
of personal relationships among
people which caused the festival
to lose its effectiveness.
What kinds of activities are
carried out at the Bursa
Karagöz Art House where
you worked for many years?
What can we do in Bursa
related with Karagöz?
Unima Bursa branch members
perform 2-3 times per week. In
the summer months, the number
of performances drops down to
one but it never stops. People
can learn about these from
various sources and attend.
There are also nice exhibits at
the Karagöz House related with
Karagöz and the making of the
puppets. Karagöz making course
is given by Busmek once every
year.
bakış açısı
perspective
