46
genel sağlık
general health
Cilt lekeleri (Hiperpigmentasyon)
Deriye rengini veren genler
ve “melanosit” denilen
hücrelerden salınan “melanin”
pigmentidir. Melanin sentezi
sürekli devam ettiğinden
derideki renk artışı kalıcıdır.
Tedavide öncelikle melanin
oluşumu engellenmelidir.
Topikal ajanlara bağlı
irritasyon gelişme riski, klinik
sonuçların uzun süreli tedaviler
sonucunda gözlenebilmesi,
kombine tedavilere ihtiyaç
duyulması ve hastaların güneş
koruyucu kullanımına tam
uyum gösterme zorunluluğu
tedavide karşılaşılan başlıca
problemlerdir.
En sık görülen leke
problemlerinden olan efelid
(çil) burunda, yanaklarda, ön
kolda ve gövde üstündeki,
5-6 mm çapında çok sayıda
kahverengi lekelerdir. Lazer
ve IPL ile tedavisi yapılabilir.
Kışın azalıp, baharda ve
yazın tekrarladığından güneş
koruması şarttır. Lentigo
solaris, açık tenli ve uzun süre
güneşe maruz kalan kişilerde,
derinin rüşt tabakalarına
yerleşen lekelerdir. El, alın,
omuz ve göğüs dekoltesinde
görülür. Tedavi için kriyoterapi
ve lazer uygulamaları yapılır.
Lekeler aynı yerde tekrarlamaz
ama başka bölgelerde
çıkabilir. Postinflamatuar
hiperpigmentasyon,
inflamatuar deri hastalıkları,
travma veya lazer gibi
girişimlerden sonra, genellikle
de koyu deri tiplerinde
görülür. Güneş ışınları, bazı
ilaçlar ve kimyasal ajanlar
pigmentasyonu artırırlar.
Tedavide öncelikle, lekeye
neden olan etken ortadan
kaldırılmalı ve lekeli bölge
güneşten korunmalıdır. Renk
açıcı maddeler, kimyasal
peeling ve lazer tedavi
yöntemleri kullanılır. Melazma,
yüzdeki lekelenmenin en sık
nedenidir ve güneşe maruz
kalan bölgelerde çoğunlukla
burun, alın, çene, yanaklarda
ama bazen de kol ve boyunda
da ortaya çıkan lekelerdir.
Genç kadınlarda ve koyu renkli
kişilerde ortaya çıkma oranı
daha yüksektir. Kloazma, gebe
kadınların %75’inde ortaya
çıkan melazmadır.
Melazma gelişiminde en
önemli faktör güneşe maruz
kalınmasıdır. Güneşlenmeyi
çok sevenlerde, deniz
kenarında ya da yeşilliğin az
olduğu yerlerde büyüyenlerde,
dağlık yüksek yerlerde, karlı
bölgelerde yaşayanlarda,
sivilce tedavileri esnasında ya
da lazer ve kimyasal peeling
uygulamalarından sonra
güneşten korunmayanlarda
çok daha fazla görülür.
Melazmalı hastaların ailelerinin
%30’unda da melazma
vardır. Doğum kontrol hapları,
bazı kozmetik ürünler, tiroid
fonksiyon bozuklukları, cildi
ışığa duyarlı hale getiren ilaçlar
(antiepileptikler, isotretinoin,
spirinolakton) ve stres
melazmaya sebep olabilir.
Ergenlikten önce görülmesi
nadirdir. En çok doğurganlık
çağındaki kadınlarda ve
erkeklerde görülür. Tanı, klinik
bulgularla konur. Derideki
melanin yerleşimine göre
epidermal (yüzeysel), dermal
(derin) ve karışık tip olarak
sınıflandırılır. Gün ışığında
epidermal tip açık kahverengi,
dermal tip mavi gri, karışık
tip koyu kahve renkte görülür
ve tedaviye çok daha iyi
yanıt verir. Tedavide leke
açıcı kremler, kimyasal
peeling, lazer tedavisi ve
cilt yenileme yöntemleri
(PRP, Mezoterapi) kullanılır.
Hangi tedavi uygulanırsa
uygulansın mutlaka yüksek
koruma faktörlü güneş
kremleri kullanılmalıdır.
Renk açıcı kremler,
melanositlerde melanin
yapımını engelleyerek etkili
olur. Genellikle hidrokinon,
azeleik asit, tretinoin ve
kojik asit kullanılır. Kimyasal
peelingler cildi soyarak ve
yenileyerek etki eder. Dirençli
lekelerde tedaviye yardımcı
olarak başarı ile kullanılır.
Bu işlemde genellikle meyve
asitleri kullanılmaktadır.
Son yıllarda deriye rengini
veren melanin pigmentinin
sentezini enzimatik olarak
engelleyen enzimatik peeling
yapıcı ajanlarla iyi sonuçlar
elde edilebilir. Koyu renkli
kişilerde peelingten sonra leke
artışı olabileceğinden uzman
hekim kontrolünde ve dikkatli
uygulanmalıdır. Lazerler, cildi
soyarak veya melanositleri
tahrip ederek etkili olur. En
güvenli ve yaygın kullanılan
lazer Q-switched Nd YAG
lazerdir. Fraksiyonel lazerler
de leke tedavisinde kullanılır.
IPL olarak adlandırılan
ışık tedavisi de başka bir
seçenektir. Renge çok duyarlı
olan lazer sistemleri lekeleri
artırabileceğinden açık tenli
olan melazma hastalarında
kullanılması uygundur. Lazerle
tedavi uzman hekim tarafından
yapılmalıdır. Cilt yenileme
için PRP, mezoterapi, mikro
iğneleme gibi yöntemler
kullanılır. Leke bölgesine
C vitamini, glutatyon,
transenamik asit, pürivik asit
gibi maddeler enjekte edilmesi
leke rengini açabilir. PRP,
lazer ile kombine edildiğinde
çok daha faydalıdır. Cildi
yoğun şekilde onaran PRP
yöntemi ve leke lazerlerinin
beraber kullanılması lekelerin
kaybolmasını veya azalmasını
sağlar ve cildin gençleşmesine
katkıda bulunur.
Melazma tedavisi uzun
seyirlidir. Amaç lekeleri
azaltmak ve tekrarını
engellemektir. En önemli
aşaması güneşten korunmak
ve şüpheli etkenleri ortadan
kaldırmaktır. Cilt yapısına
uygun ve güneş koruma
faktörü (SPF) en az 30
olan bir koruyucunun yaz-
kış kullanılması şarttır.
Güneşten korunmalı; geniş
kenarlı şapkalar, şemsiye
gibi ek önlemler alınmalıdır.
Koruyucu kremler sadece
güneşli havalarda değil,
kapalı ve yağmurlu havalarda
hatta evin içinde de
kullanılmalıdır. Özellikle bahar
ve yaz aylarında yüz bölgesine
yapılacak ağdalardan, ip ile
epilasyondan, peeling ve
solaryumdan kaçınılmalıdır.
Uzm. Dr. Ebru Zehra Aygün
Özel Medicabil Hastanesi
Hiperpigmentasyon; uzun dönem güneşe maruz kalma, bazı ilaçların, kimyasal
maddelerin kullanımı, bazı hastalıklar sonucunda orta yaşlı kişilerde gelişebilen,
kozmetik olarak çok önemli bir problemdir.
