48
Multipl Skleroz(MS)
Miyelin, nöronların taşıdığı
mesajların hızla iletilmesini
sağlar. Miyelin hasarı, iletimde
aksamalara ya da kesintilere
sebep olur. Sıklıkla 20-40 yaş
arası ve kadınlarda erkeklere
oranla 2-2,5 kat daha fazla
görülür. Görülme sıklığı
coğrafik ve etnik özelliklere
bağlı olarak 5-130/100000’dir.
Ekvatordan her iki kutba doğru
gittikçe artar. En sık görüldüğü
yerler Kuzey Amerika, Kanada,
Avustralya, İsveç, Norveç ve
İskandinav ülkeleridir. Asya,
Afrika, Japonya’da daha az,
Türkiye’de orta sıklıkta görülür.
Dünyada 3 milyon, ülkemizde
35 - 40 bin kadar MS hastası
olduğu tahmin edilir. Genç
erişkin yaş grubunda en yaygın
nörolojik hastalıklardandır ve
genç insanlarda travmalardan
sonra en sık 2. nörolojik
özürlülük nedenidir.
MS; bulaşıcı, öldürücü, bir
akıl hastalığı ya da kesin
kalıtsal bir hastalık değildir.
Yalnızca hastaların ailelerinde
ve özellikle ikizlerinde daha
sık görülmesi genetik yatkınlık
olduğunu düşündürür. Miyelin
hasarının (plakların) bulunduğu
yerin özelliğine göre bir
veya birkaç belirti bir arada
bulunabilir. Sıklıkla etkilenen
bölgelere bağlı olarak görme
kaybı, bulanık görme, çift
görme, vücudun bir yarısında
veya her iki bacakta uyuşma
ya da güç kaybı, baş dönmesi
ve dengesizlik atakları, boyun
hareketleri ile ortaya çıkan
ve boyundan vücuda doğru
yayılan geçici elektriklenme
hissi görülür. Bununla birlikte
istemsiz hareketler, epilepsi
(sara) nöbetleri, idrar kaçırma,
idrar yapma zorluğu, cinsel
bozukluklar, depresyon,
bellek sorunları görülebilir.
MS, süreklilik gösteren(kronik)
bir hastalıktır ve hastaların
%85’inde ataklar halinde
seyrederken %15’inde atak
görülmeksizin ilerler. 24
saatten uzun süren yeni
belirti ve bulguların veya eski
belirtilerde artışın olması
atak olarak değerlendirilir.
Tanısı hastadan alınan
bilgiler, nörolojik muayeneyle
laboratuvar ve görüntüleme
yöntemleriyle koyulur. MR,
tanıda en önemli yöntemlerden
biridir. Muayene bulgularına
göre beyin, boyun, sırt
MR’ları çekilebilir. Değişik
büyüklüklerde plaklar izlenir.
Tanı için kullanılan diğer bir
yöntem belden beyin omurilik
sıvısı (BOS) alınarak MS
varlığını destekleyen protein
(oligoklonal bant) varlığının
araştırılmasıdır. Bu yöntem MS
tanısı için tek başına yeterli
değildir ancak pozitifliği tanı
açısından anlamlıdır. Tetkikin
yapım şekli konusunda
gereksiz tereddütler varsa
da bilinenin aksine felç vb.
açısından risk taşımaz.
Günümüz koşullarında
hastalığın kesin bir tedavisi
yoktur. Ancak hastalık
belirtilerini giderebilecek, atak
sıklık ve şiddetini azaltarak
yaşam kalitesini arttıracak
tedavi seçenekleri mevcuttur.
Atak sırasında belirtileri ve
bulguları baskılayabilmek için
yüksek doz kortizon (1gr/gün
metil prednizolon) tedavisi
uygulanır. 5-10 gün uygulanan
bu tedavi damar yolu açılarak
serumla verilir. Hasta tuzsuz
ve şekersiz bir diyet ile
beslenir. Yan etkiler sebebiyle
doktor kontrolünde uygulanır.
Hastalığın seyrini değiştiren
tedaviler genellikle hasta 2
atak geçirdikten sonra başlanır
ancak bazı koşullarda 1 atak
dahi yeterli olabilir. Bağışıklık
sisteminde değişikliklere yol
açan bu tedavi, atak sayısını
ortalama %30 civarında azaltır.
Ancak ataklarla seyreden
grupta bu kadar yararlıyken
ikincil ilerleyici tip daha az
etkilidir. Destek ve yardımcı
tedaviler psikiyatrik sebeplerle,
cinsel bozukluklar, bellek
problemleri, işeme sorunları,
yorgunluk vb. yaşam kalitesini
bozan yakınmalar için destek
tedavilerden yararlanılır.
Uzm. Dr. Aslı Bahar Turan
Özel Bursa Anadolu Hastanesi
Multipl Skleroz (MS), beyin ve omurilikte harabiyete sebep olan nörolojik bir hastalıktır. Bağışıklık sisteminde
meydana gelen ve sebebi bilinmeyen bir karmaşa sonucu vücudumuzun bağışıklık sistemi beyin ve omurilikte
yer alan, nöron adı verilen hücrelerin miyelin adındaki kılıflarına saldırır ve onları tahrip eder.
genel sağlık
general health
